Phonics là gì và tất cả những điều ba mẹ cần biết về Phonics

Phương pháp Phonics là gì?

Phonics là gì? Theo từ điển Oxford, Phonics (tạm dịch: ngữ âm) là một phương pháp dạy mọi người đọc thông qua những âm thanh mà các chữ cái biểu thị. Đầy đủ hơn, đứng từ góc nhìn khoa học, tiếng Anh phonics hay Phonics là phương pháp học tiếng Anh thông qua hệ thống ngữ âm giúp phát triển tổ hợp các kỹ năng:

• Sound-to-Sound (khi nghe một từ, người học có thể phân tách các âm trong đó)
• Spelling-to-Sound (người học biết được cách viết của một từ là có thể biết đọc các từ trong cùng họ từ đó)
• Sound-to-Spelling (khi nghe một từ là người đọc có thể viết được từ).

Theo cách hiểu thông thường phổ biến nhất hiện nay, Phonics là cách dạy đánh vần tiếng Anh như tiếng Việt. Trẻ có thể học bằng cách đánh vần từng đơn âm rồi sau đó ghép lại để đánh vần cả một từ. Như vậy, ba mẹ có thể hiểu Phonics là phương pháp học tiếng Anh thông qua hệ thống ngữ âm giúp trẻ có thể dễ dàng đọc được một từ mới tiếng Anh theo quy tắc đánh vần.

Phương pháp Phonics rất phổ biến trong việc dạy và học tiếng Anh ở nhiều quốc gia, đặc biệt ở các nước nói tiếng Anh có nền giáo dục phát triển như Anh, Mỹ, Úc, Singapore…Phương pháp này ra đời nhằm giúp học sinh xây dựng nền tảng phát âm, nắm vững luật phát âm, từ đó học cách phát âm tiếng Anh chuẩn từ mới mà trước đó chưa gặp bao giờ hoặc chưa từng nghe giọng đọc mẫu.

Ví dụ: Với Phonics, trẻ sẽ được dạy chữ “a” trong tiếng Anh có tên gọi là /ei/, nhưng chữ “a” trong từ “cat” (con mèo) phát âm là /ae/, trong “baby” (đứa bé) phát âm là /ei/, trong “father” (cha) phát âm là /a/,...

Như vậy, với chỉ một chữ “a” mà đã có rất nhiều cách phát âm khi đặt vào các từ khác nhau. Nếu như là trước đây, khi không có Phonics, ba mẹ sẽ không biết phải dạy như thế nào để con phát âm chuẩn và bản thân đọc chuẩn hay chưa ba mẹ cũng không hề biết (cách duy nhất là tra từ điển và nghe từ điển đọc mẫu).  

Đối với cách học Phonics, một khi trẻ đã học thuộc bảng âm của chữ cái tiếng Anh (gọi là Phonics Alphabet), trẻ đã có thể phát âm chuẩn tất cả các từ đơn giản có cấu trúc CVC (nguyên âm - phụ âm - nguyên âm) như cat (k-a-t), bat (b-a-t), mud (m-ă-d)... Nhờ vậy, trẻ sẽ cảm thấy dễ hiểu và phát âm tiếng Anh rất đơn giản. 

Tại sao cần cho trẻ học Phonics?

Nền tảng của việc nghe, nói tiếng Anh giỏi, thành thạo bắt đầu từ việc phát âm, đọc thành thạo trôi chảy. Bởi vậy, phát âm chuẩn rất quan trọng - nó là tiền đề giúp các kỹ năng còn lại phát triển. Phát âm chuẩn giúp trẻ nói chuẩn và nghe tiếng Anh tốt hơn. Nghe và nói đồng thời là hai kỹ năng cơ bản, có tính ứng dụng cao nhất trong việc học tiếng Anh, tạo nền tảng vững chắc để học đọc viết tốt, giúp trẻ hoàn thiện được cả 4 kỹ năng nghe - nói - đọc - viết.

Do đó, việc học Phonics là một phần cực kỳ quan trọng trong quá trình học tiếng Anh (đặc biệt là tự học). Phonics cung cấp một nền tảng cơ bản giúp trẻ có thể tự phát âm và tự đọc chuẩn xác mà không bị quá lệ thuộc vào cách phát âm mẫu mang tính cảm tính hay chủ quan của người dạy (bất kể là phát âm theo kiểu Anh - Anh hay Anh - Mỹ...).

Người học tiếng Anh bắt đầu học với Phonics cũng không có cảm giác bị quá tải vì phải học quá nhiều hay phải ghi nhớ quá nhiều, thay vào đó, khi đã nắm được bộ quy tắc, họ sẽ không bị phụ thuộc vào trí nhớ, có thể tự tin phát âm từ mới dù chưa từng bắt gặp - việc học từ mới tiếng Anh nhờ đó cũng nhanh hơn, hiệu quả hơn và dễ dàng hơn. 

Khi nào thì nên dạy Phonics?

Ở các nước nói tiếng Anh, trẻ được học Phonics từ lớp mẫu giáo đến lớp hai. Ở lớp mẫu giáo, trẻ em thường được dạy phát âm các phụ âm (tất cả các chữ cái trừ các nguyên âm a, e, i, o, u). Học sinh lớp một và lớp hai thường được dạy phát âm tất cả các chữ cái, ghép vần, và các bộ phận từ (chẳng hạn như “ing” và “ed”). Trẻ thực hành đọc và đánh vần các từ có chứa những chữ cái và vần. Học sinh lớp hai thường ôn lại và thực hành các kỹ năng Phonics đã học được để viết chính tả và đọc trơn tru các đoạn văn. 

Nhìn chung, phương pháp Phonics phát huy hiệu quả tốt nhất khi dạy cho trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo hay lớp một. Tại Việt Nam, ba mẹ nên cho trẻ bắt đầu làm quen với Phonics từ 3 tuổi, bởi từ 3-8 tuổi trẻ có thể nghe và phân biệt bằng tai các âm đơn lẻ, lặp lại các từ mà trẻ nghe thấy trong đời sống và có sự nhạy cảm đặc biệt với đọc và viết chữ.

Tại thời điểm trên, nếu ba mẹ thấy con yêu thích các chữ cái, hứng thú với việc đọc, ba mẹ có thể áp dụng phương pháp học Phonics cho con càng sớm càng tốt để tránh việc trẻ bị quen với lối phát âm tiếng Anh truyền thống dẫn tới việc luyện âm theo phương pháp Phonics sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Ngoài ra, dạy Phonics cho trẻ theo một lộ trình cụ thể, có hệ thống chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả rõ ràng hơn là dạy không có hệ thống hoặc không có hướng dẫn ngữ âm.

Các yếu tố cơ bản khi học đánh vần phonics

Trong quá trình dạy phonics cho bé, nắm vững các yếu tố về nguyên âm và phụ âm là rất quan trọng. Phonics giúp trẻ hiểu cách âm thanh của các chữ cái kết hợp với nhau để tạo thành từ. Dưới đây là những quy tắc cơ bản mà bạn có thể áp dụng:

Nguyên âm

Nguyên âm trong tiếng Anh bao gồm 5 chữ cái chính: A, E, I, O, U. Mỗi nguyên âm có thể phát âm khác nhau, tùy thuộc vào vị trí trong từ và các chữ cái xung quanh.

Nguyên âm ngắn: Khi một nguyên âm xuất hiện trong một từ có cấu trúc CVC (consonant-vowel-consonant, tức là phụ âm-nguyên âm-phụ âm), nó thường được phát âm ngắn. Ví dụ:

• cat (/æ/)
• dog (/ɒ/)
• sit (/ɪ/)

Nguyên âm dài: Khi một nguyên âm đứng trước một chữ cái khác hoặc có chữ e ở cuối từ, nó thường được phát âm dài. Quy tắc này được gọi là magic e hoặc silent e:

• cake (/eɪ/)
• note (/oʊ/)
• cube (/juː/)

Nguyên âm đôi (diphthong): Là khi hai nguyên âm đi cùng nhau tạo thành một âm mới, ví dụ:

• ai trong "rain" (/eɪ/)
• ou trong "house" (/aʊ/)
• oi trong "coin" (/ɔɪ/)

Y như nguyên âm: Chữ cái y có thể hoạt động như một nguyên âm khi đứng cuối từ, ví dụ:

• my (/aɪ/)
• baby (/iː/)

Phụ âm

Phụ âm là các chữ cái còn lại trong bảng chữ cái tiếng Anh (trừ nguyên âm), chúng có một số quy tắc quan trọng khi học phonics mà các bé cần chú ý đó là:

Âm phụ âm: Mỗi phụ âm trong tiếng Anh thường giữ nguyên âm khi phát âm, nhưng một số phụ âm có thể thay đổi khi đi cùng các chữ cái khác. Ví dụ:

• C có thể phát âm là /k/ (trong cat) hoặc /s/ (trong city).
• G có thể phát âm là /g/ (trong go) hoặc /dʒ/ (trong giraffe).

Phụ âm ghép: Khi hai phụ âm đi cùng nhau, chúng tạo ra một âm mới. Ví dụ:

• ch trong "chip" (/ʧ/)
• sh trong "ship" (/ʃ/)
• th trong "this" (/ð/) hoặc "thin" (/θ/)

Quy tắc "Silent Consonants" (phụ âm câm): Một số phụ âm không được phát âm khi xuất hiện trong từ, ví dụ:

• k trong "knock" (âm k bị câm)
• b trong "comb" (âm b bị câm)

Blends (tổ hợp phụ âm): Đây là các cụm từ kết hợp hai hoặc nhiều phụ âm mà mỗi phụ âm vẫn giữ âm riêng của mình. Ví dụ:

• bl trong "black"
• tr trong "train"
• st trong "stop"

Hướng dẫn cách dạy phonics tiếng Anh tại nhà cho bé

Dạy phonics tiếng Anh tại nhà cho bé có thể trở nên dễ dàng và thú vị nếu bạn tuân thủ các bước đơn giản sau. Phương pháp này không chỉ giúp bé phát triển khả năng đọc, mà còn cải thiện kỹ năng nghe và viết từ sớm. Dưới đây là hướng dẫn từng bước chi tiết, dễ hiểu và liền mạch để bạn có thể áp dụng ngay:

Bước 1: Học âm đơn và âm ghép của hai chữ cái

Trước tiên, bạn nên bắt đầu bằng việc giới thiệu cho bé từng âm đơn của các chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Anh. Hãy giúp bé nhận diện và phát âm chính xác từng chữ cái, ví dụ:

Chữ "A" phát âm là /æ/, "B" phát âm là /b/.

Bạn có thể sử dụng các thẻ từ (flashcards) hoặc hình ảnh minh họa để bé dễ dàng liên tưởng giữa âm thanh và chữ cái. Để tăng hứng thú, bạn có thể biến việc học thành một trò chơi đơn giản như yêu cầu bé tìm đồ vật xung quanh có âm tương tự.

Khi bé đã làm quen với các âm đơn, chuyển sang các âm ghép gồm hai chữ cái như:

ch, sh, th, ph, wh (ví dụ, "ch" trong "chicken", "sh" trong "ship").

Hãy dạy bé cách phát âm và nhận diện những âm này trong từ. Điều quan trọng là lặp lại nhiều lần để bé ghi nhớ một cách tự nhiên.

Bước 2: Nối âm

Sau khi bé đã quen với việc phát âm các chữ cái và âm ghép, bạn sẽ dạy bé cách nối các âm để tạo thành từ. Đây là bước quan trọng giúp trẻ hiểu rằng khi kết hợp các âm lại, chúng sẽ tạo ra các từ có nghĩa.

Ví dụ, với từ "cat", bạn sẽ chỉ cho bé cách nối âm:

/k/ - /æ/ - /t/ thành từ "cat".

Hãy bắt đầu với những từ ngắn và đơn giản như "dog", "bat", "sun" để bé dễ tiếp cận. Lặp lại nhiều lần và khuyến khích bé tự thử nối âm để đọc các từ khác.

Việc nối âm không chỉ giúp bé đọc từ mà còn là nền tảng để bé hiểu cách các từ hình thành từ những âm nhỏ, giúp phát triển kỹ năng đọc nhanh chóng.

Bước 3: Tách âm

Ngược lại với bước nối âm, bây giờ bạn sẽ dạy bé tách âm của các từ. Đây là một kỹ năng cần thiết để giúp bé hiểu rõ hơn về cấu trúc âm thanh trong từ.

Ví dụ, với từ "fish", bạn sẽ yêu cầu bé phân tích từ thành từng âm:

/f/ - /ɪ/ - /ʃ/ để tạo ra từ "fish".

Hãy chọn các từ đơn giản và giúp bé luyện tập dần dần. Bạn có thể sử dụng những trò chơi tách âm, ví dụ như "Từ nào bắt đầu bằng âm /s/?" để bé thêm phần hứng thú và tập trung hơn. Điều này cũng giúp bé dễ dàng học viết đúng chính tả sau này.

Bước 4: Ghi nhớ Sight Words

Cuối cùng, ngoài việc học âm, bé cần học và ghi nhớ một số từ vựng phổ biến mà không thể phân tích bằng quy tắc phonics thông thường. Đây được gọi là Sight Words. Các từ này xuất hiện thường xuyên trong văn bản tiếng Anh nhưng không tuân theo các quy tắc phát âm chuẩn, ví dụ như:

"the", "said", "was", "you".

Hãy sử dụng phương pháp "nhìn và nhớ" để giúp bé ghi nhớ những từ này. Bạn có thể dùng thẻ từ với hình ảnh hoặc sách có nhiều hình minh họa để bé liên kết từ với nghĩa dễ dàng hơn. Đọc sách truyện cùng bé và chỉ ra các sight words trong các câu sẽ giúp bé làm quen với việc sử dụng từ trong ngữ cảnh.

Monkey Junior áp dụng Phonics vào lộ trình học như thế nào?

Monkey Junior là chương trình học tiếng Anh dành cho trẻ từ 0 tuổi, với lộ trình toàn diện giúp phát triển đồng thời 4 kỹ năng quan trọng: Nghe - Nói - Đọc - Viết. Một trong những phương pháp nổi bật của Monkey Junior là Phonics (Ngữ âm), giúp trẻ nắm vững cách phát âm và đọc từ tiếng Anh thông qua việc hiểu mối liên hệ giữa các chữ cái và âm thanh.

Lộ trình học của Monkey Junior được cá nhân hóa theo từng trình độ, phù hợp với khả năng nhận thức của mỗi bé, hứa hẹn mang đến trải nghiệm học tập hiệu quả và thú vị. Chương trình chia thành 6 cấp độ, từ Cấp độ 0 (làm quen) đến Cấp độ 1-5, với mỗi cấp độ có 140 bài học, chia thành 20 chủ đề khác nhau.

Từ Cấp độ 1, trẻ sẽ bắt đầu học âm Monkey Phonics theo chương trình Jolly Phonics, bao gồm các âm đơn, âm ghép, và cách ghép vần để đọc từ. Mỗi bài học gồm 7 từ vựng chính, 1 âm phonics, 2 từ phonics ghép âm, 1 mẫu câu, 1 hội thoại và 1 truyện/video chứa mẫu câu, giúp bé học tiếng Anh một cách tự nhiên và bài bản.

Monkey Junior không chỉ giúp trẻ học phát âm chuẩn mà còn xây dựng nền tảng ngôn ngữ vững chắc qua lộ trình học được thiết kế khoa học và toàn diện. Với 6 cấp độ từ cơ bản đến nâng cao, trẻ sẽ dễ dàng nắm vững các kỹ năng tiếng Anh từ nghe, nói, đọc, viết và đặc biệt là phát âm đúng theo phương pháp Phonics.

Nếu bạn đang tìm kiếm một phương pháp học tiếng Anh hiệu quả cho con ngay từ nhỏ, hãy tải ngay ứng dụng Monkey Junior để bé bắt đầu hành trình học tập thú vị và chất lượng.