Ảnh ảo là gì? Sự khác nhau giữa ảnh ảo và ảnh thật

Ảnh ảo là gì? 

Ảnh ảo là ảnh của một vật được tạo bởi gương phẳng và không thể hứng được trên màn chắn bất kỳ.

Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng

Dưới đây là những đặc điểm của ảnh được tạo bởi gương phẳng: 

• Là ảnh ảo, không thể hứng trên màn chắn

• Kích thước của ảnh: lớn bằng vật thật

• Khoảng cách từ vật đến gương bằng với khoảng cách từ gương đến ảnh. Hay nói cách khác, ảnh đối xứng với vật qua gương. 

Lưu ý

• Tập hợp ảnh của toàn bộ các điểm trên vật được gọi là ảnh của vật. 

• Các tia sáng xuất phát từ điểm sáng S tới mặt gương phẳng sẽ cho tia phản xạ có đường kéo dài đi qua ảnh ảo S’.

Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi

Dưới đây là những đặc điểm của ảnh được tạo bởi gương cầu lồi:

• Là ảnh ảo, không thể hứng được trên màn chắn

• Kích thước của ảnh: Nhỏ hơn vật thật

Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm

Dưới đây là những đặc điểm của ảnh được tạo bởi gương cầu lõm:

• Là ảnh ảo, không thể hứng được trên màn chắn.

• Kích thước của ảnh: Luôn lớn hơn vật.

Cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng

Để giúp bạn hiểu rõ hơn về cách hình thành của ảnh ảo qua gương phẳng, Monkey sẽ hướng dẫn các bước để vẽ ảnh của một vật được tạo ra bởi gương phẳng.

Trước hết, muốn vẽ được ảnh ảo của một vật bất kỳ được tạo ra bởi mặt gương phẳng, chúng ta tiến hành vẽ ảnh của các điểm đặc biệt trên ảnh. Sau đó chúng ta nối toàn bộ các điểm ảnh trước đó lại để tạo nên ảnh hoàn chỉnh của vật.

Chúng ta sẽ áp dụng định luật phản xạ ánh sáng để vẽ ảnh

• Trong quá trình vẽ ảnh, các tia sáng từ điểm S cho trước sẽ có tia phản xạ với đường kéo dài tới gương phẳng và đi qua ảnh ảo S’ (điểm ảnh).

• Từ điểm sáng S, tiến hành vẽ hai tia tới mặt phẳng gương. Kế tiếp, vẽ hai tia phản xạ tương ứng.

• Điểm giao nhau của phần nối dài hai tia phản xạ chính là ảnh S’ của S.

Lưu ý: Bạn nên chọn một tia tới đặc biệt để vẽ, thông thường sẽ là tia vuông góc với mặt phẳng gương và cho tia phản xạ bật trở lại

Cách vẽ ảnh của vật qua gương cũng tương tự như cách vẽ ảnh của điểm sáng S qua gương phẳng. Chỉ cần lấy điểm đối xứng để tạo thành ảnh của vật hoàn chỉnh.

So sánh ảnh ảo và ảnh thật 

Ảnh ảo và ảnh thật là những dạng khác nhau của một vật thật. Sự khác nhau chủ yếu giữa ảnh ảo và ảnh thật chính là ở cách tạo ra chúng. Nếu ảnh ảo chỉ xuất hiện khi có các tia sáng phân kỳ thì ảnh thật được tạo ra nhờ vào các tia hội tụ. 

Ngoài ra, ảnh thật có thể thu được bằng gương cầu lõm hoặc thấu kính hội tụ, điều kiện là chúng ta đặt màn chắn và nguồn sáng trên cùng chung một mặt phẳng. Ảnh thật lớn hơn, nhỏ hơn hoặc bằng vật là phụ thuộc vào vị trí đặt vật. 

Ngược lại, ảnh ảo có thể thu được tại điểm giao nhau của các tia phân kỳ. Khác với ảnh thật, ảnh ảo không thể thu được trên màn chắn. Ảnh ảo được tạo thành khi chiếu các chùm sáng tới về mặt của gương cầu lồi hoặc thấu kính phân kỳ.

Bài tập về ảnh ảo SGK kèm lời giải

Sau đây là một số câu hỏi bài tập trắc nghiệm về ảnh ảo, giúp bạn có thể củng cố kiến thức và ghi nhớ bài học lâu hơn. 

Bài 1: Đâu là phát biểu đúng trong các phát biểu sau đây?

A. Ảnh của một vật qua gương phẳng sẽ luôn nhỏ hơn vật.

B. Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng có thể lớn hơn vật tùy thuộc vào vị trí đặt vật trước gương.

C. Nếu đặt màn ở một vị trí thích hợp, vật ở trước gương, ta có thể hứng được ảnh của vật tạo bởi gương phẳng.

D. Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng luôn có kích thước bằng vật.

Trả lời: 

• Ảnh được tạo bởi gương phẳng không thu được trên màn chắn ⇒ Đáp án C sai.

• Ảnh được tạo bởi gương phẳng lớn bằng vật ⇒ Đáp án A, B sai. 

• Đáp án đúng: D.

Bài 2: Một người có chiều cao 1,7m đứng soi trước gương phẳng, cho ảnh cách gương 1,8m. Hỏi người đó đứng cách gương bao nhiêu?

A. 3.5m 

B. 3,2m 

C. 1,8m 

D. 1,7m

Trả lời: Vì khoảng cách từ ảnh đến gương bằng khoảng cách từ vật đến gương. Hay nói cách khác, ảnh và vật đối xứng với nhau qua mặt phẳng gương. Vì vậy, người đso đứng cách gương 1,8m Đáp án đúng: C.

Bài 3: Khi nào ta có thể nhìn thấy ảnh S’ của một điểm sáng S đặt trước gương phẳng?

A. Khi ảnh S’ ở phía trước mắt ta.

B. Khi S’ là nguồn sáng

C. Khi giữa mắt và ảnh S’ không có vật chắn sáng.

D. Khi mắt nhận được tia phản xạ của các tia tới xuất phát từ điểm sáng S.

Trả lời: 

• Để nhìn được một vật thì tia sáng từ vật phát ra phải đi đến mắt người.

• Để nhìn được ảnh của vật qua gương, mắt phải nhận được tia phản xạ của các tia tới xuất phát từ điểm sáng S.

⇒ Đáp án đúng: D.

Bài 4: Vì sao ta đặt màn hứng ảnh tại vị trí ảnh ảo S’ của điểm sáng S do gương phẳng tạo ra mà không hứng được ảnh trên màn?

A. Vì ảnh ảo là nguồn sáng.

B. Vì chùm tia phản xạ là chùm phân kì không hội tụ trên màn.

C. Vì ảnh ảo là vật sáng.

D. Vì khoảng cách từ ảnh đến gương bằng khoảng cách từ vật đến gương.

Trả lời: Ảnh ảo S’ của điểm sáng S thu được do gương phẳng là giao điểm của đường kéo dài của các tia sáng phản xạ trên gương. Vì thế khi ta đặt màn hứng ảnh tại vị trí ảnh ảo S’ của điểm sáng S thì sẽ không hứng được ảnh trên màn ⇒ Đáp án đúng: B.

Bài 5: Cho điểm sáng S trước gương phẳng cách ảnh S’ của nó qua gương một khoảng 54cm. Ảnh S’ của S tạo bởi gương phẳng nằm cách gương một khoảng:

A. 54cm 

B. 45cm 

C. 27cm 

D. 37cm

Trả lời: 

Ta có: Gọi H là chân đường vuông góc kẻ từ S đến gương. S và S’ đối xứng nhau qua gương phẳng nên khoảng cách từ S đến gương bằng khoảng cách từ S’ đến gương hay SH = S’H (1)

Theo đề bài S’ cách S một khoảng là 54cm

Mà SS’ = 54 cm = SH + S’H (2)

Từ (1) (2) ⇒ SS’ = S’H + S’H = 2.S’H = 54 cm

⇒ S'H = 54/2 = 27cm

Vậy ảnh S’ của S nằm cách gương một khoảng là 27 cm

Đáp án đúng: C

Lời kết:

Bài viết trên đã tổng hợp toàn bộ các kiến thức trả lời cho câu hỏi “Ảnh ảo là gì”. Bên cạnh đó, Monkey đã so sánh điểm khác biệt giữa ảnh ảo và ảnh thật, nhằm giúp bạn đọc hình dung rõ hơn về tính chất của 2 loại ảnh và nhận biết dễ dàng trong học tập cũng như cuộc sống. Hy vọng bạn đọc đã tích lũy thêm cho bản thân thật nhiều thông tin bổ ích, nâng cao kết quả học tập và kỹ năng áp dụng lý thuyết vào đời sống thực tế.

Bạn đọc có thể tham khảo các bài viết khác tại chuyên mục kiến thức cơ bản