Từ mượn là gì? Cách viết từ mượn được Việt hóa và chưa được Việt hóa trong tiếng Việt

Từ mượn là gì?

Từ mượn là gì? Từ mượn là các từ được vay mượn từ ngôn ngữ nước ngoài (ngôn ngữ cho) để làm phong phú thêm cho vốn từ vựng hiện tại của ngôn ngữ nhận (ở Việt Nam chính là ngôn ngữ tiếng Việt). Điều này giúp bổ sung các khái niệm, đối tượng, hoạt động mới mà ngôn ngữ ban đầu không có. 

Đặc điểm dễ thấy nhất là các từ mượn thường không được dịch và được giữ nguyên cách viết ban đầu. Ví dụ như các từ như "Tivi", "Cà phê" (café), "Máy cát xét" (máy cassette),... đều được mượn từ tiếng Anh hoặc tiếng Pháp và đã trở nên quen thuộc trong đời sống hàng ngày của ngôn ngữ Việt.

Sự xuất hiện của từ mượn có mục đích gì?

Khi tìm hiểu về ngôn ngữ học, ngoài việc biết “Từ mượn là gì?” thì mục đích và lý do xuất hiện từ mượn cũng nên được quan tâm. Tại sao chúng ta có thể nói sự xuất hiện của từ mượn trong ngôn ngữ là một hiện tượng phổ biến và tất yếu?

Có hai nguyên nhân chính dẫn đến việc sử dụng từ mượn như sau:

• Xã hội ngày càng phát triển, giao thương kinh tế và hội nhập văn hóa là xu hướng chung của thế giới. Khi các quốc gia tiếp xúc với nhau, ngôn ngữ cũng theo đó mà tương tác và chia sẻ các từ vựng thông qua những mối quan hệ kinh tế, văn hóa và giao lưu.

• Một ngôn ngữ vốn không đủ từ vựng để định nghĩa cho tất cả các khái niệm, sự vật, hiện tượng trong cuộc sống. Vì vậy, bắt buộc một ngôn ngữ phải tìm đến và mượn một số từ vựng của các ngôn ngữ khác nhằm bổ sung và làm phong phú thêm cho vốn từ vựng hiện có của mình.

Tuy nhiên, việc sử dụng từ mượn cần được cân nhắc hợp lý và không nên lạm dụng. Chúng ta chỉ nên sử dụng từ mượn khi tiếng mẹ đẻ không có từ thích hợp để thay thế.

Có các loại từ mượn phổ biến nào trong tiếng Việt?

Các loại từ mượn là gì? Hiện nay có tổng cộng 4 loại từ mượn phổ biến trong tiếng Việt, gồm: từ mượn tiếng Pháp, từ mượn tiếng Hán, từ mượn tiếng Anh, từ mượn tiếng Nga. Chi tiết sẽ được trình bày ngay tại phần bài viết bên dưới.

Từ mượn tiếng Pháp

Từ mượn tiếng Pháp trong tiếng Việt là các từ được vay mượn từ ngôn ngữ Pháp do Việt Nam từng là thuộc địa của Pháp trong lịch sử. Trong quá trình giao lưu văn hóa, người Việt đã sử dụng nhiều từ gốc Pháp để chỉ những khái niệm mà trong tiếng Việt không có sẵn. 

Một số ví dụ về từ mượn tiếng Pháp thường gặp, như:

• Ô tô (auto): Từ mượn này dùng để chỉ phương tiện giao thông có bốn bánh, chạy bằng động cơ trên đường bộ, để chở người hoặc chở hàng.

• Bờ lu (blouse): Từ mượn này được dùng để chỉ đồng phục áo choàng màu trắng của các bác sĩ.

• A-xít (acide): Từ mượn này dùng để chỉ loại chất có tính acid trong hóa học.

• A lô (alo): Từ mượn này được sử dụng khi gọi điện thoại và có nguồn gốc từ "alo" trong tiếng Pháp.

Từ mượn tiếng Hán

Từ mượn tiếng Hán (Hán - Việt) là những từ được vay mượn từ ngôn ngữ Hán, đóng vai trò quan trọng và được sử dụng nhiều trong hệ thống từ vựng của tiếng Việt. Với lịch sử hơn 1000 năm bị đô hộ, từ đó làm cho Việt Nam và Trung Quốc có nhiều nét tương đồng về văn hóa, vì vậy việc gần 60% tiếng Việt được vay mượn từ vựng từ tiếng Hán là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, khi sử dụng, những từ này đã được tùy chỉnh để phù hợp với ngữ âm của tiếng Việt.

Ví dụ về từ mượn tiếng Hán:

• Độc giả: Là hai chữ trong tiếng Hán, trong đó "Độc" có nghĩa là đọc, còn "giả" có nghĩa là người. "Độc giả" được sử dụng để chỉ người đọc, người đọc sách, báo, văn bản,...

• Yếu điểm: Là hai từ tạo thành hai chữ, trong đó "Yếu" có nghĩa là quan trọng, "điểm" có nghĩa là điểm để nói về điểm quan trọng. "Yếu điểm" dùng để chỉ điểm yếu, điểm không mạnh trong một vấn đề, tình huống hoặc tính cách của người nào đó.

Từ mượn tiếng Anh

Từ mượn tiếng Anh là những từ ngữ được vay mượn từ tiếng Anh vào ngôn ngữ khác, trong trường hợp này là tiếng Việt. Bởi vì tiếng Anh được sử dụng phổ biến trong giao tiếp quốc tế và cũng là một ngôn ngữ bắt buộc trong chương trình giáo dục ở Việt Nam, nhiều từ tiếng Anh đã được sử dụng và tích hợp vào ngôn ngữ tiếng Việt.

Ví dụ về từ mượn tiếng Anh:

• Đô la: là đơn vị tiền tệ có nguồn gốc từ "dollar", phiên âm là /ˈdɒlə/.

• In – tơ – net: là từ ngữ chỉ mạng máy tính, có nguồn gốc từ chữ "internet", phiên âm là /ˈɪntərnet/.

• Phông chữ: đây là từ có nguồn gốc từ chữ "font", được phiên âm là /fɑnt/.

Các bài viết không thể bỏ lỡ

Lượng từ là gì? Cách phân biệt giữa lượng từ và số từ trong tiếng Việt

Từ nhiều nghĩa là gì? Cách phân biệt từ nhiều nghĩa và từ đồng nghĩa trong tiếng Việt

Cụm từ là gì? Phân loại các cụm từ: Cụm danh từ, cụm đồng từ, cụm tính từ,...

Từ mượn tiếng Nga

Từ mượn tiếng Nga là những từ ngữ được vay mượn từ tiếng Nga vào ngôn ngữ khác, trong trường hợp này là tiếng Việt. Mặc dù chiếm một vị trí nhỏ trong hệ thống từ mượn, nhưng tiếng Nga cũng đã góp phần vào bổ sung và phong phú vốn từ vựng của tiếng Việt.

Ví dụ về từ mượn tiếng Nga:

• Bôn-sê-vích: Từ gốc tiếng Nga là "Большевик", phiên âm là Bolshevik. Từ này được sử dụng để chỉ nhóm những người giàu có trong xã hội.

• Mac-xít: Có nguồn gốc từ "Ленинец", phiên âm là Marxist. Từ này được sử dụng để chỉ những người theo chủ nghĩa Mác.

Những từ mượn tiếng Nga này đã mang đến sự đa dạng và mở rộng ngữ cảnh trong ngôn ngữ tiếng Việt, đồng thời phản ánh sự tương tác và giao lưu văn hóa giữa các quốc gia.

Những nguyên tắc sử dụng từ mượn trong tiếng Việt

Ngoài việc biết cách phân loại từ mượn là gì, thì bạn còn cần ghi nhớ các nguyên tắc mượn từ trong tiếng Việt, cụ thể như:

• Không lạm dụng từ mượn: Chỉ nên sử dụng từ mượn khi tiếng Việt không có từ nào thích hợp thay thế.

• Sử dụng từ mượn trong tình huống cần thiết: Cần sử dụng từ mượn một cách trang trọng, lịch sự và phù hợp với mục đích sử dụng.

• Không sử dụng tràn lan: Tránh sử dụng quá nhiều từ mượn, để tránh gây khó hiểu cho người đọc và người nghe.

• Tiếp thu nét đặc sắc văn hoá dân tộc khác: Khi mượn từ, cần giữ được bản sắc và nét riêng biệt của tiếng Việt.

• Bảo vệ và giữ gìn vẻ đẹp của tiếng Việt: Mỗi người dân cần có ý thức bảo vệ, giữ gìn và phát huy vẻ đẹp và vai trò của tiếng Việt.

Những nguyên tắc này giúp đảm bảo sự trong sáng và độ đặc biệt của tiếng Việt, đồng thời duy trì tính đa dạng và phong phú của Quốc Ngữ.

Cách viết từ mượn chính xác trong tiếng Việt

Cách viết từ mượn trong tiếng Việt sẽ phụ thuộc vào việc đã chúng đã được Việt hoá hay chưa. Dưới đây là hướng dẫn viết từ mượn theo hai trường hợp:

Trường hợp: Từ mượn đã được Việt hoá hoàn toàn

Khi từ mượn đã được thích ứng và Việt hoá hoàn toàn, ta viết như các từ thuần Việt khác, không cần dùng dấu gạch nối.

Ví dụ: Cảm mến, bao gồm, bày biện, bình bầu, biến đổi, bồi đắp, kỳ lạ, sống động,...

Trường hợp: Từ mượn chưa được Việt hoá hoàn toàn

Khi từ mượn gồm trên hai tiếng và chưa được Việt hoá hoàn toàn, ta sử dụng dấu gạch nối để nối các tiếng với nhau, để làm rõ nguồn gốc từ ngoại ngữ.

Ví dụ: pi-a (PR), in-tơ-nét (internet), a-xit (acide),...

Việc sử dụng dấu gạch nối giúp đảm bảo sự rõ ràng và dễ hiểu trong việc đọc và hiểu ý nghĩa của từ mượn chưa được Việt hoá. Cần lưu ý là việc Việt hoá từ mượn cần được thực hiện một cách cẩn thận, phù hợp với ngữ âm - cấu trúc của tiếng Việt để đảm bảo tính thống nhất và sự linh hoạt của ngôn ngữ.

Xem thêm:

1. VMonkey - Ứng dụng giúp xây dựng nền tảng tiếng Việt vững chắc cho trẻ
2. Lượng từ là gì? Cách phân biệt giữa lượng từ và số từ trong tiếng Việt

Bí quyết giúp trẻ học và giải bài tập về từ mượn hiệu quả

Học và giải bài tập về từ mượn hiệu quả đòi hỏi sự hiểu biết về nguồn gốc, ý nghĩa và cách sử dụng của từ mượn. Dưới đây là một số bí quyết giúp trẻ học và giải bài tập về từ mượn hiệu quả:

• Xem xét nguồn gốc và ý nghĩa: Trước khi học và sử dụng từ mượn, trẻ cần hiểu nguồn gốc của từ đó là từ ngôn ngữ nào, ý nghĩa chính của từ và cách sử dụng nó trong câu.

• Tập trung vào cấu trúc và ngữ âm: Học cách phân tích cấu trúc và ngữ âm của từ mượn giúp trẻ hiểu rõ cách viết và phát âm chính xác trong từng ngữ cảnh khác nhau.

• Luyện tập đọc và nghe: Trẻ nên đọc nhiều văn bản có chứa từ mượn và lắng nghe nhiều từ ngữ được sử dụng trong ngữ cảnh thực tế để làm quen với cách sử dụng của chúng.

• Tìm hiểu văn hoá liên quan: Nếu từ mượn có nguồn gốc từ một nền văn hoá khác, trẻ nên tìm hiểu về nền văn hoá đó để hiểu rõ hơn về từ và ngữ cảnh sử dụng.

• Sử dụng từ mượn trong bài viết và giao tiếp: Trẻ nên thử sử dụng các từ mượn đã học vào bài viết và giao tiếp hàng ngày để củng cố kiến thức và nâng cao kỹ năng sử dụng từ ngữ.

• Sử dụng phần mềm học tiếng Việt: Đây là phương thức học tập hiện đại đang được nhiều bậc phụ huynh chọn lựa nhất hiện nay. Đặc biệt, VMonkey là một ứng dụng giúp xây dựng nền tảng tiếng Việt vững chắc cho trẻ thuộc top đầu Việt Nam. Nhờ các phương pháp học tập thu hút (như: trò chơi, truyện tranh tương tác,...) và nội dung chất lượng được xây dựng dựa trên chương trình phổ thông mới của Bộ GD&ĐT, giúp cho VMonkey đã và đang trở thành một trong những phần mềm uy tín và hiệu quả nhất.

Đăng ký tài khoản VMonkey Ngay Tại Đây để nhận ưu đãi lên đến 40% và nhiều tài liệu học tập miễn phí!

Thực hành quan sát, đọc và giải bài tập thường xuyên chính là cách tốt nhất để đảm bảo trẻ có thể hiểu rõ ý nghĩa và ghi nhớ cách sử dụng các từ mượn hợp lý. Hy vọng rằng những kiến thức về “Từ mượn là gì?” trên đây sẽ hữu ích với bạn và trẻ. Hãy theo dõi Monkey để xem tiếp các bài viết hay và mới nhất nhé!