Mẹ bầu bị ốm nghén nặng: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách khắc phục

Phân biệt giữa nôn nghén thông thường và chứng ốm nghén nặng

Nghén là dấu hiệu có thai phổ biến ở mẹ bầu. Nhiều mẹ chỉ cảm thấy buồn nôn và nôn thoáng qua 1, 2 lần trong ngày. Đây là tình trạng ốm nghén nhẹ.

Trường hợp cơn buồn nôn kéo dài vài giờ mỗi ngày, mẹ thường xuyên nôn ói được gọi là ốm nghén nặng. Việc có điều trị tình trạng này hay không sẽ phụ thuộc vào mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống của thai phụ chứ không phải là ốm nghén nặng hay nhẹ.

Hội chứng nôn nghén là một dạng ốm nghén nặng nhất khi mang thai. Mẹ bầu được chẩn đoán bị nôn nghén nếu trọng lượng cơ thể trước khi sinh giảm tới 5%, cơ thể bị mất nước nghiêm trọng do nôn ói quá nặng. 

Thai phụ bị nôn nghén cần được điều trị để ngăn chặn nôn mửa, cân bằng nước và điện giải. Đôi khi, mẹ bầu cần nhập viện và theo dõi sức khỏe.

Dấu hiệu điển hình của ốm nghén nặng khi mang thai

Theo nghiên cứu, khoảng 85% thai phụ có triệu chứng ốm nghén, điển hình là buồn nôn và nôn. Tình trạng này kéo dài từ tuần thai thứ ̣4 đến tuần thai thứ 14 hoặc muộn hơn. 

Mức độ buồn nôn và nôn nặng hay nhẹ còn tùy thuộc vào cơ địa của từng mẹ bầu với các dấu hiệu khác nhau.

Nghén nhẹ là tình trạng mẹ bầu chỉ bị buồn nôn và nôn ở tần số thấp. Nghén nặng là hiện tượng mẹ buồn nôn nhiều giờ liên tục, tần suất trên 5 lần mỗi ngày. Thai phụ sẽ khó ăn uống và sinh hoạt như bình thường.

Ngoài các triệu chứng buồn nôn và nôn, mẹ bầu bị nghén nặng còn gặp phải các tình trạng:

• Cơ thể mất nước, mệt mỏi.

• Sút cân trầm trọng.

• Rối loạn điện giải, rối loạn kiềm toan.

• Không thể kiểm soát được cơn nôn ói.

Ốm nghén nặng xảy ra khi nào?

Mẹ bầu thường bắt đầu bị nghén khi thai được 5 hoặc 6 tuần tuổi. Mẹ sẽ đối mặt với cảm giác nôn nao, khó chịu, buồn nôn nhiều vào buổi sáng hoặc chiều tối. Nghén nặng nhất sẽ xảy ra vào khoảng tuần thứ 9 của thai kỳ. 

Đa phần các trường hợp ốm nghén khi mang thai sẽ giảm sau khoảng 3 tháng đầu bị nghén nặng, tức là sau khi thai được 16 tuần tuổi. Mặc dù vậy, vẫn có 10 - 15% trường hợp thai nghén diễn ra nhiều tháng sau đó. Thậm chí, có khoảng 5% mẹ bầu bị nghén suốt thai kỳ.

Nếu mẹ bầu có các triệu chứng khác thường hoặc ốm nghén nằm ngoài phạm vi tuổi thai nêu trên thì mẹ nên đến cơ sở y tế uy tín khám để kiểm tra sức khỏe. Bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân khiến thai phụ bị buồn nôn và nôn không liên quan đến thai nghén.

Tại sao mẹ dễ bị ốm nghén nặng?

Có nhiều nguyên nhân khiến mẹ bị nghén nặng, chẳng hạn như:

• Do tăng hormone hCG ở cơ thể mẹ bầu.

• Do khứu giác thai phụ nhạy cảm và khó tính hơn, dễ bị buồn nôn khi ngửi thấy mùi hương mạnh, mùi thức ăn lạ, xăng dầu, mỹ phẩm…

• Do hệ tiêu hóa thay đổi vì tăng tiết hormone progesterone làm chậm quá trình tiêu hóa, dẫn đến các triệu chứng khó chịu, buồn nôn, nôn ói kéo dài.

Nếu phụ nữ mang thai bị nghén nặng kèm theo nhiều triệu chứng khác thường, bác sĩ sẽ tiến hành khám kiểm tra để xác định nguyên nhân chính xác nhằm có biện pháp khắc phục.

Mẹ ốm nghén nặng có nguy hiểm không?

Nôn và buồn nôn không tác động xấu đến quá trình phát triển của thai nhi. Mặc dù vậy, việc nghén nặng, buồn nôn diễn ra thường xuyên trong thời gian dài có thể khiến thai phụ bị chán ăn, sụt cân, suy nhược cơ thể. Sức khỏe của cả 2 mẹ con bị ảnh hưởng, khả năng làm việc, sinh hoạt hàng ngày của mẹ bầu cũng bị ảnh hưởng.

Nghén nặng không phải là dấu hiệu cảnh báo thai yếu hoặc mẹ bầu gặp vấn đề gì về sức khỏe. Theo một số nghiên cứu, nghén nặng có khả năng dẫn đến biến chứng bệnh não Wernicke nghiêm trọng.

Xem thêm: Bị ốm nghén vào chiều tối: Dấu hiệu và cách khắc phục hiệu quả nhất!

Thai phụ bị ốm nghén nặng phải làm sao?

Để giảm thiểu tình trạng này, mẹ bầu hãy tham khảo những biện pháp sau:

Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt

Điều chỉnh khẩu phần ăn uống và sinh hoạt khoa học, hợp lý:

• Không nên ăn quá no, nên chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày.

• Không được để bụng quá đói.

• Nên ăn vào lúc không bị buồn nôn.

• Tiêu thụ nhiều loại ngũ cốc, các thực phẩm khô, trái cây.

• Hạn chế ăn các thực phẩm có mùi khó chịu, thức ăn nhiều chất béo, đồ ăn chiên rán nhiều dầu mỡ.

• Không ăn thực phẩm carbohydrates và có hàm lượng protein cao để tránh tình trạng nôn và buồn nôn.

• Mỗi ngày nên uống khoảng 2 đến 2.5 lít nước, bao gồm cả nước lọc, nước canh, nước trái cây.

• Nên tránh tiếp xúc hoặc ngửi những loại thực phẩm khiến bản thân cảm thấy khó chịu, buồn nôn và nôn.

• Sau khi thức giấc, mẹ nên ngồi dậy nhẹ nhàng, từ từ.

• Tránh các hoạt động mạnh.

• Có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tránh mệt mỏi, căng thẳng tinh thần.

Sử dụng thuốc

Thuốc giảm nghén, thuốc chống nôn là giải pháp hữu hiệu giúp làm giảm các triệu chứng nghén nặng ở thai phụ. Việc nên uống thuốc nào cần dựa trên sự chỉ định của bác sĩ, tùy thuộc theo tình trạng nghén và thể trạng của từng trường hợp.

Một số loại thuốc có thể dùng cho phụ nữ mang thai để giúp giảm triệu chứng nôn và buồn nôn là:

• Thuốc đối kháng thụ thể H1: Promethazine, cyclizine.

• Thuốc thuộc nhóm Phenothiazin: Chlorpromazine, prochlorperazine.

• Thuốc đối kháng Dopamine: Domperidone, metoclopramide.

• Thuốc đối kháng thụ thể 5-Ht3: Ondansetron.

Mẹ bầu ko nên tự ý mua thuốc sử dụng tại nhà mà cần đi thăm khám để được bác sĩ chỉ định.

Bổ sung vitamin B1 và acid folic

Trong 3 tháng đầu, mẹ bầu được khuyến cáo nên bổ sung 400 - 800 mcg axit folic mỗi ngày. Mẹ có thể ăn nhiều các thực phẩm chứa axit folic như bánh mì, ngũ cốc, rau súp lơ…

Thiamine hay vitamin B1  được chỉ định cho những thai phụ bị buồn nôn hoặc nôn liên tục. Mẹ bầu có thể bổ sung vitamin B1 dưới dạng uống, mỗi ngày khoảng 25 - 50mg thiamine 2 - 3 lần. Trường hợp cơ thể mẹ không hấp thụ được thiamine qua đường uống thì có thể dùng phương pháp truyền tĩnh mạch.

Bổ sung dịch truyền chứa Natri Clorid 0,9% hoặc tiêm Hartmann có khả năng giúp làm hạn chế tình trạng nghén nặng. Tuy nhiên, mẹ không được truyền dịch chứa Glucose và dịch phải được truyền từ từ để bổ sung nước nếu thai phụ nôn quá nhiều.

Một số phương pháp điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh các phương pháp Tây y, mẹ bầu có thể áp dụng một số biện pháp không dùng thuốc để khắc phục ốm nghén nặng như:

• Sử dụng gừng: Mẹ có thể dụng khoảng 1g gừng mỗi ngày dưới dạng gừng tươi hoặc ăn kẹo gừng, bánh gừng, uống trà gừng để điều trị buồn nôn và nôn do nghén nặng trong thai kỳ. 

• Bấm huyệt.

• Thư giãn cơ liên tục.

• Châm cứu.

Phương pháp bấm huyệt và châm cứu nên được thực hiện ở địa chỉ uy tín, bác sĩ có chuyên môn, tay nghề cao. Thai phụ cần được thăm khám kỹ càng trước khi thực hiện trị liệu.

Tùy thuộc vào cơ địa mà có mẹ bị nghén bình thường, lại có mẹ bị nghén nặng. Nếu bị ốm nghén nặng ảnh hưởng quá nhiều, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị.