So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia: Hiểu đúng để chọn đúng!

Những điểm tương đồng của hai phương pháp Montessori và Reggio Emilia

Montessori và Reggio Emilia là hai mô hình, hai triết lý giáo dục hoàn toàn độc lập nhưng có thể kết hợp đan xen với nhau. Được xây dựng bởi những chuyên gia hàng đầu đến từ Ý là Maria Montessori và Loris Malaguzzi. So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia sẽ nhận thấy có những điểm tương đồng, cụ thể:

Mang tính chất kiến tạo

Montessori và Reggio Emilia là hai phương pháp giáo dục hàng đầu, cùng có những điểm giao thoa trong nguyên lý, nhưng cũng có những khái niệm bổ sung lẫn nhau. Khi kết hợp 2 phương pháp này sẽ mang đến những trải nghiệm giáo dục nâng cao, đáp ứng được nhu cầu đông đảo của người học. Hai phương pháp Reggio Emilia và Montessori đều là những nguyên lý mang tính chất kiến tạo. 

Điều này đồng nghĩa với việc trẻ sẽ tự hình thành kiến thức thông qua những tương tác của bé với thế giới xung quanh. Những đứa trẻ giống như đang sở hữu những ham muốn học hỏi bẩm sinh, tận dụng mọi khoảnh khắc để khơi dậy tiềm năng khám phá của con trẻ. 

Tuân theo sở thích của trẻ

Khi so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia, bạn sẽ nhận thấy nền tảng chung của hai phương pháp này là đều phụ thuộc và tuân theo sở thích của trẻ. Trong môi trường được chuẩn bị đầy đủ, trẻ có thể tự do khám phá, lựa chọn những đồ vật, khu vực mình yêu thích. Cha mẹ, giáo viên sẽ quan sát và đưa ra những thay đổi phù hợp dựa trên sự hứng thú và say mê của con trẻ. 

Mỗi đứa trẻ sẽ có cơ hội đưa ra quyết định của riêng mình khi chọn lựa không gian hoạt động và giáo cụ muốn tiếp xúc. Cha mẹ hay giáo viên không phải là người đốc thúc, bắt ép con hoạt động trong khuôn khổ và theo những giáo án có sẵn. Trẻ sẽ cảm nhận được sự tôn trọng trong suốt quá trình học tập, làm quen với môi trường mới. 

Học tập Đa giác quan là nội dung trọng tâm

So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia, cả hai nền tảng này đều là lựa chọn học thuật là trọng tâm, đứa trẻ luôn có  một tiếng nói nhất định ở mức độ nào đó mà chúng học hỏi và tiếp thu. Đặc biệt, đóng vai trò quan trọng trong cả hai triết lý Montessori lẫn Reggio Emilia là phương pháp  Học tập đa giác quan (Multisensory learning).

Các bé sẽ được tiếp xúc, tìm tòi và khám phá các vật liệu liên quan đến xúc giác cũng như kích thích toàn diện cả 5 giác quan. Chẳng hạn như đứa trẻ có thể học các thêu thùa trên nhiều tấm vải vuông hoặc tập tô, tập vẽ theo nét chữ. Bé cũng có thế  học nghe tiếng chuông, gõ nhịp phách khác nhau để cảm nhận âm thanh hoặc thử sắp xếp các bảng màu theo thứ tự từ đậm đến nhạt. 

Tôn trọng trẻ

Tôn trọng trẻ là một nội dung không thể thiếu trong điểm chung khi so sánh cả hai mô hình giáo dục này. Mỗi đứa trẻ được xem như là cá nhân độc lập và được đối xử tôn trọng trong mỗi suy nghĩ, quan điểm và mong muốn của chúng đều rất quan trọng. Trẻ được xem là trung tâm trong mọi hoạt động, tự do khám phá và học hỏi. 

Hai phương pháp có nhiều điểm chung nhưng cũng có nhiều điểm khác biệt. Tuy nhiên, chính những điều này khiến cho triết lý đến từ hai phương pháp này được hòa trộn với nhau và phát huy tác dụng một cách rõ rệt. Từ đó, phụ huynh và giáo viên có thể đưa ra những cách thức để cân bằng giữa hai phương pháp để thu được kết quả tốt nhất. 

Sự khác biệt của hai phương pháp Montessori và Reggio Emilia

Về cơ bản, cả hai phương pháp này đều có những điểm khác biệt rõ rệt và tương phản. Đặc biệt là trong cách sử dụng tài liệu, làm việc cá nhân với vai trò của nghệ thuật và làm việc theo đội nhóm. 

Về khởi nguồn

Điều đầu tiên dễ dàng nhận ra khi so sánh phương pháp Montessori và Reggio emilia chính là sự khác biệt về khởi nguồn của hai phương pháp này. 

Phương pháp Reggio Emilia

Nguồn gốc của Reggio Emilia đến từ thành phố Reggio Emilia của nước Ý, được xây dựng và phát triển bởi chuyên gia  Loris Malaguzzi. Bên cạnh đó còn có sự giúp sức của những phụ huynh đến từ thành phố xinh đẹp này.

Nền tảng phát triển của phương pháp dựa trên sự tập trung vào sở thích của trẻ. Trong mô hình này, nhà giáo dục Loris Malaguzzi tin rằng mỗi đứa trẻ là một thế giới riêng. Nhưng sự ảnh hưởng của quốc gia, môi trường sống và sự giáo dục của của mẹ… sẽ khiến chúng có những nhận thức và cách phát triển khác nhau. Chính vì thế mà những bài học theo phương pháp này có những sự điều chỉnh đến cá nhân trẻ. 

Phương pháp Montessori

Phương pháp Montessori được nghiên cứu và xây dựng bởi tiến sĩ người Ý Maria Montessori từ những năm 1900. Bà bắt đầu nghiên cứu trẻ có nhu cầu và giúp đỡ những trẻ em đang mong muốn hòa nhập trở lại. Với sự thành công trong quá trình giáo dục, Montessori đã muốn tìm hiểu xem liệu trẻ em có những phản ứng như thế nào trước những phương án giáo dục mà bà đề cập. 

Thành công trong việc này khiến Montessori rất muốn tìm hiểu xem liệu trẻ em  sẽ phản ứng như thế nào với phương pháp giáo dục này. Kết quả thu được những phản hồi rất tốt, những đứa trẻ chậm phát triển có thể vượt qua được những kỳ thi dành cho trẻ em bình thường. Trải qua thời gian tiếp xúc và dạy dỗ những đứa trẻ, bà đã dần tạo nên mô hình giáo dục hiện đại được sử dụng rộng rãi đến ngày nay. 

Về cách sử dụng tài liệu

Phương pháp giáo dục Montessori định hướng sử dụng những tài liệu rất riêng biệt do chính nhà giáo dục Maria Montessori sáng tạo. Những tài liệu này được trình bày theo trình tự đã định trước và dựa trên sự sẵn sàng của mỗi đứa trẻ. Những đứa trẻ sẽ hoàn thành các công việc theo một lộ trình cụ thể. 

Trong khi đó, phương pháp Reggio Emilia cung cấp đa dạng hơn về cả tài liệu, đồng thời các thức để sử dụng chúng. Trẻ có thể luân chuyển qua các trung tâm để thực hiện về làm việc với những tài liệu này. Reggio Emilia là triết lý dựa trên vui chơi nên trẻ có thể tự do khám phá và sử dụng tự do những tài liệu dựa trên sự tò mò của chúng. 

Trong một trung tâm giáo dục, tài liệu của cả hai mô hình này có thể được kết hợp, giáo viên có thể đặt các tài liệu Montessori tại các trung tâm dựa trên phong cách  Reggio. Tùy theo nhu cầu học, sở thích của trẻ, giáo viên có thể trình bày mô hình làm việc theo Montessori hoặc đơn giản để các con khám phá. 

Về khuynh hướng giáo dục cá nhân - nhóm

Trong so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia, triết lý Montessori đưa ra nguyên tắc học hỏi cá nhân lên hàng đầu. Các bài học thường được trình bày một đối một, đồng thời các con không bắt phải làm việc cùng nhau. Trong khi đó, việc giảng dạy dựa trên dự án và có tính chất cộng tác là trọng điểm trong triết lý của Reggio Emilia.

Khi kết hợp cả hai phương pháp này, học sinh có thể nắm giữ được vai trò cá nhân trong sự hợp tác làm việc nhóm. Bên cạnh đó, các em có thể tạo ra những nhóm nhất định dựa trên những chủ đề cá nhân đang quan tâm. Từ đó, phụ huynh hoặc nhà trường có thể cung cấp các lựa chọn làm việc cá nhân hoặc theo nhóm. 

Về mục tiêu giáo dục

So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia ba mẹ sẽ nhận thấy sự khác biệt rõ rệt về mục tiêu giáo dục của cả hai mô hình này. Mục tiêu của phương pháp Montessori chính là sự phát triển về kỹ năng cá nhân, độc lập và có quy trình. Bên cạnh đó là khả năng dự đoán kết quả và làm theo những quy định được đặt ra. 

Đối với phương pháp Reggio Emilia, mục tiêu trọng tâm là phát triển khả năng làm việc nhóm để nâng cao kỹ năng hợp tác, từ đó trẻ có thể sát cánh cùng nhau và tìm cách giải quyết vấn đề.

Về đối tượng áp dụng

Đối tượng áp dụng phương pháp Montessori không sắp xếp học sinh theo độ tuổi mà sẽ thực hiện tổ chức các lớp học theo độ thích ứng của mỗi trẻ. Cũng chính vì thế mà phương pháp này luôn khuyến khích cho những đứa trẻ học tập theo khả năng của mình. Bạn có thể bắt gặp những đứa trẻ 3 tuổi học chung với nhóm 5 tuổi là chuyện rất bình thường. 

Khi học trong môi trường giáo dục Montessori, trẻ sẽ được học các kỹ năng lãnh đạo cùng kỹ năng làm việc độc lập. Con có thể theo học những lớp trong nhiều độ tuổi khác nhau để phát huy những khả năng tiềm ẩn trong mình. 

Riêng về đối tượng áp dụng của  phương pháp Reggio Emilia, đây là một trong những mô hình được nhiều phụ huynh chọn lựa. Trên thực tế, phương pháp này hấp dẫn như vậy là bởi vì họ quan tâm đến việc xây dựng cho con sự thích thú, tương tác trên những mối quan hệ xung quanh.  

Reggio Emilia đặc trưng cho nghệ thuật quan sát và đặt câu hỏi, phụ huynh và giáo viên đóng vai trò là người dẫn dắt. Từ đó, trẻ sẽ tìm ra những cảm hứng mới, ý tưởng mới, trẻ sẽ cố gắng học hỏi, quan sát để tìm ra câu trả lời cho riêng mình. 

Xem thêm: Review 12 cuốn sách phương pháp Montessori bổ ích nhất cha mẹ nên đọc

Về dụng cụ học tập và vai trò của người hướng dẫn

Cuối cùng, chúng ta cần lưu ý trong sự khác biệt về dụng cụ học tập giữa Montessori và Reggio Emilia. Trong đó, phương pháp Reggio Emilia mang đến một thế giới học liệu với dụng cụ thiên nhiên, vật liệu được tái chế giúp kích thích không gian sáng tạo của trẻ. Vậy nên, lớp học theo mô hình này có mang nhiều màu sắc để kích thích giác quan của trẻ. 

Còn đối với phương pháp Montessori, giáo cụ sẽ được thiết kế sẵn tương tự như những phương pháp giáo dục truyền thống khác. Chúng là những mô hình có sẵn và riêng biệt, cung cấp dựa trên độ tuổi của trẻ, đảm bảo tạo nên sự đồng nhất giữa các lớp học. 

Về vai trò của người hướng dẫn, nếu so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia ba mẹ sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt. Trong phương pháp Montessori, giáo viên sẽ là người lặng lẽ từ xa quan sát trẻ để con tự do khám phá thế giới. Đối với Reggio Emilia, giáo viên cùng học và cùng cộng tác khám phá thế giới. 

Montessori và Reggio Emilia: Ba mẹ nên áp dụng phương pháp giáo dục nào cho trẻ?

Thông qua so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia, ba mẹ có thể chọn lựa được một phương pháp phù hợp với con. Dựa trên những cơ sở sau để chọn ra mô hình giáo dục thích hợp nhất, cụ thể:

Theo mục đích giáo dục

Mỗi mô hình giáo dục sớm đều có những mục đích đạt được nhất định, phụ thuộc vào những kỹ năng mà ba mẹ mong muốn hướng tới mà  có thể chọn được phương pháp phù hợp. 

Nếu như cha mẹ muốn bé tự lập sớm, phát triển độc lập nên lựa chọn phương pháp  Montessori. Ngược lại, ba mẹ muốn bé phát triển kỹ năng làm việc nhóm, biết chia sẻ, yêu thương và hòa nhập, thích ứng nhanh trong môi trường có thể chọn Reggio Emilia.

Theo định hướng tương lai

Cha mẹ luôn là người bên cạnh trẻ, đồng hành cùng con và hỗ trợ từng bước đến khi đứa trẻ trưởng thành. Lựa chọn các phương pháp giáo dục sớm được xem là cách để khơi gợi tiềm năng và mơ ước, đam mê của con ngay từ khi còn nhỏ. Trong Montessori, trẻ được định hướng xây dựng niềm yêu thích, bộc lộ những khả năng của bản thân, phát triển khả năng lãnh đạo trong tương lai. 

Đối với Reggio Emilia, trẻ có xu hướng được tiếp xúc với hội họa, nghệ thuật ngay từ thơ bé. Đồng thời, con được học tập trong môi trường mở, làm việc cùng nhau. Con sẽ nhanh chóng hòa đồng với tập thể, học tập được những điều mới mẻ. Trong tương lai, con sẽ có khả năng làm việc nhóm rất tốt và có khuynh hướng phát triển nghệ thuật.

Kết hợp song song

Lựa chọn theo phương pháp nhất định không còn là lựa chọn tối ưu nhất, ba mẹ có thể linh hoạt kết hợp cả hai phương pháp này trong quá trình giáo dục trẻ. Mỗi triết lý đều có những ưu thế nổi bật riêng, sự trộn lẫn và giao thoa lý thuyết, thực hành sẽ xây dựng môi trường tốt nhất để trẻ phát triển toàn diện. Những kỹ năng của con sẽ được bộc lộ, từ đó tạo nên nền tảng vững chắc trên con đường sau này. 

Bên cạnh đó, ba mẹ có thể nhận ra những mặt hạn chế nhất định trong quá trình so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia. Việc hòa trộn linh hoạt trong cách thức giảng dạy, chọn lọc và định hướng phù hợp sẽ loại bỏ đi những mặt hạn chế đó. Từ đó, bé sẽ có nền tảng tư duy tốt nhất, phát triển hoàn thiện trong cả cách làm việc độc lập và làm việc tập thể. 

Lưu ý để áp dụng hiệu quả phương pháp Montessori và Reggio Emilia

Phương pháp Montessori và Reggio Emilia đã mở ra “chân trời mới” trong phương thức giáo dục sớm hiện đại. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng, cha mẹ cần lưu ý đến một số vấn đề sau: 

Về người hướng dẫn - đồng hành cùng trẻ

Khi so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia, ba mẹ sẽ nhận thấy sự khác biệt về vai trò của người hướng dẫn. Tuy nhiên, nếu như cha mẹ đóng vai trò là người đồng hành cùng trẻ trong cả hai phương pháp, điều quan trọng nhất cần thực hiện chính là bình tĩnh và không nôn nóng. 

Phụ huynh, giáo viên phải là người luôn biết tôn trọng sở thích của trẻ, không nên quát mắng khi con phạm lỗi mà thay vào đó hãy cùng bé sửa sai. Hãy luôn nói chuyện một cách nhẫn nại, không áp đặt điều con không thích để trẻ cảm nhận được sự tôn trọng và yêu thương. Hãy trở thành người bạn nhiệt huyết, vui vẻ, trở thành cầu nối để trẻ đi đến hành trình tự khám phá. 

Về môi trường học tập

Trong cả hai phương pháp, môi trường học tập đóng vai trò cực kỳ quan trọng, vì sẽ giúp các bé học hỏi, khám phá những kiến thức mới mẻ thông qua tiếp xúc và tìm tòi. Chính vì thế, ba mẹ, giáo viên cần biết cách xây dựng nên môi trường để trẻ có thể tự thực hành. 

Ba mẹ có thể xây dựng những “nhà xưởng tí hon” với những đất nặn, dụng cụ thiết kế… Hoặc cũng có thể tạo ra những công cụ thích hợp để con tự làm việc như bình tưới nước nhỏ để con tưới cây, chậu rửa vừa tầm với để con tự vệ sinh cá nhân… Hãy tạo nên một môi trường phù hợp với những vật dụng nhỏ xinh để con tự lập và tha hồ sáng tạo.

Đặt trẻ làm trung tâm

Khi so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia, hai triết lý này đều có những điểm tương đồng, nhất là quan điểm đặt trẻ làm trung tâm. Vậy nên, khi áp dụng các mô hình giáo dục này, cha mẹ cần hết sức tôn trọng con trẻ. Không nên làm phiền trong quá trình con đang suy nghĩ và để trẻ tự học cách để giải quyết vấn đề của mình. 

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên thường xuyên giao tiếp với con, nói chuyện một cách rõ ràng và dễ hiểu. Phụ huynh, giáo viên chính là hình mẫu cho con trẻ, vậy nên cũng cần cẩn trọng hành động và lời nói trước mặt bé. Ngoài ra, lựa chọn những dụng cụ học tập, trợ thủ như sách, kể chuyện, bài hát, app học tập để con có thể phát huy ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp và vốn từ của mình. 

Trợ thủ đồng hành

Không chỉ cần người hướng dẫn bên cạnh con, ba mẹ cũng nên lựa chọn thêm những “trợ thủ” đắc lực trong quá trình giáo dục sớm. Lựa chọn app học tập của Monkey sẽ giúp con có những bước tiến dài hơn trên con đường hoàn thiện bản thân mình. 

Monkey hiểu sự vất vả, lo lắng của ba mẹ trong thời kỳ con dần trưởng thành. Vậy nên, những phần mềm học tập phát triển ngôn ngữ tiếng Anh, tiếng Việt, toán học…ra đời để hỗ trợ phần nào cho phụ huynh. App được phát triển dựa trên những cơ sở khoa học và có dựa trên những phương pháp giáo dục sớm hiện đại, giúp bổ sung kiến thức cho trẻ một cách tốt nhất. 

Những hình ảnh sinh động, âm thanh chân thực… sẽ tạo nên hứng thú cho bé trong suốt quá trình học. Bên cạnh đó là những bài ôn luyện, kiểm tra kiến thức… dạng trò chơi sẽ “đánh thức” khả năng ghi nhớ, hỗ trợ tăng cường hoàn thiện mọi giác quan và trí tuệ ở trẻ.

Như vậy, Monkey đã tổng hợp và so sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia. Cả hai phương pháp này đều được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới, đem đến những bước tiến vượt trong nền giáo dục cũng như phát triển tối ưu ở trẻ nhỏ. Đừng quên đăng ký khóa học tại Monkey để tạo nên nền móng vững chắc cho việc học tập cũng như con đường lập nghiệp tương lai của bé.