Phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi phát triển toàn diện

Các lĩnh vực trong phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi

Nhiều mẹ thắc mắc rằng Montessori cho trẻ nhỏ được thực hiện như thế nào và bé sẽ được tiếp cận với lĩnh vực gì? Nhà sáng lập nên mô hình này đã đề cập đến 5 vấn đề cốt yếu khi xây dựng phương pháp cho trẻ từ 0-6 tuổi, bao gồm:

Thực hành cuộc sống

Đa số, nhiều cha mẹ Việt thường có tư tưởng chiều chuộng con quá mức với tư tưởng “bé còn nhỏ”. Vậy nên, họ sẽ trợ giúp bé làm tất cả mọi việc từ vệ sinh cá nhân, thay đồ hay chuẩn bị cặp sách đi học. Nhiều mẹ còn “tiện tay” dọn dẹp đồ chơi sau mỗi lần mà con bày bừa ra. 

Hiểu được vấn đề này, phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi chú trọng đến lĩnh vực thực hành cuộc sống. Trẻ sẽ được tiếp cận và học về khả năng tự lập, tự phục vụ nhu cầu bản thân như mặc/cởi áo, thay đồ, vệ sinh cá nhân… Bé còn có cơ hội chọn lựa những món đồ mình thích và tự mặc theo ý muốn của bản thân. Đặc biệt, trẻ có thể tự chuẩn bị đồ ăn với những món ngon, đầy đủ dinh dưỡng theo nhu cầu.

Cách này sẽ kích thích cảm giác hứng thú khi ăn cơm, đồng thời cho bé thói quen lựa chọn món ăn và ước chừng được lượng đồ ăn phù hợp với nhu cầu. Bên cạnh đó, trẻ còn học được cách chăm sóc môi trường xung quanh như thu dọn đồ chơi, lau bụi bẩn…Với mỗi bài tập, trẻ sẽ tăng cường được khả năng phối kết hợp giữa các bộ phận, đồng thời làm tăng sự tập trung và thúc đẩy những thói quen vượt trội.

Giác quan

Lĩnh vực thứ 2 của phương pháp Montessori được nhiều mẹ đánh giá cao chính là kích thích giác quan. Thông qua những giáo cụ trực quan, bé sẽ được phát triển tốt nhất đầy đủ các giác quan nhằm mang đến phản xạ tốt nhất cho trẻ. Cụ thể:

Thị giác

Những giáo cụ trực quan được sử dụng kích thích thị giác như hình trụ có núm, cầu thang, tủ hình học, hộp màu… Các bé sẽ được làm quen, quan sát và nhận biết kích thước to-nhỏ, độ rộng-hẹp, dài-ngắn… Bên cạnh đó, các bé còn phân biệt được hình dáng, màu sắc đậm-nhạt… và biết sắp xếp những hình khối này từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn.

Xúc giác

Bé được thỏa sức vui chơi, cầm nắm và có thể cảm nhận được tính chất đồ vật một cách chân thực nhất. Chẳng hạn như đồ vật nặng, nhẹ, nhẵn ráp, thô mềm hay cứng… Nhờ vậy, xúc giác của bé sẽ nhạy bén và phát triển hoàn thiện tối đa.

Thính giác 

Lợi ích của Montessori còn mang giúp kích thích thính giác của bé phát triển, trẻ có thể phân biệt được các âm sắc, so sánh âm điệu, nhận biết độ to-nhỏ của những âm thanh khác nhau. Ngoài ra, khả năng âm nhạc của con cũng được phát triển với năng khiếu cảm nhạc, múa theo giai điệu và nhẹ nhàng, năng động với những bài hát vui nhộn. 

Vị giác

Môi trường Montessori sẽ giúp các bé có thể phân biệt được những mùi vị cơ bản trong cuộc sống hàng ngày thông qua bài tập phát triển thị giác. Bẽ sẽ thực hành cùng lọ vị giác, dùng lưỡi tiếp xúc trực tiếp với chất mang nhiều vị khác nhau như chua, ngọt, mặn… Bé sẽ có thêm nhiều trải nghiệm mới lạ và nhận biết chính xác mùi vị cơ bản.

Khứu giác

Trẻ sẽ được ngửi, phân biệt mùi khác nhau như mùi hoa, mùi đồ ăn…Để tăng tính tò mò của các con, phụ huynh có thể bịt mắt để bé đoán kèm theo những gợi ý. Hoạt động này không chỉ giúp cho bé có sự nhạy bén về khứu giác mà còn linh hoạt, năng động hơn trong việc học tập và rèn luyện. 

Ngôn ngữ

Montessori còn tập trung đến lĩnh vực ngôn ngữ trong chương trình học của trẻ. Những bé còn nhỏ tuổi, cha mẹ và giáo viên sẽ khuyến khích để bé bày tỏ bản thân thể hiện được những mong muốn của riêng mình. Từ đó, trẻ được phát triển trong môi trường phù hợp, thân thiện và trở nên nhanh nhẹn và hoạt ngôn hơn. 

Ngoài ra, các em sẽ được nhận biết về mặt chữ, học thông qua hoạt động tô chữ, hình ảnh để hoàn thiện về khả năng đánh vần và đọc hiểu. Bên cạnh đó, để tăng cường hơn về ngôn ngữ, các con sẽ được tiếp xúc qua nhiều nguồn tài liệu như sách báo, tranh ảnh, ứng dụng học tập… Nhìn chung, phương pháp Montessori mang đến nền tảng vững chắc để con không còn bỡ ngỡ trong quá trình học tập sau này.

Toán học

Trẻ nhỏ từ sơ sinh đến giai đoạn 6 tuổi phát triển không ngừng, các bé hiếu động và thích làm quen với những thứ mới mẻ. Chính vì vậy, mô hình Montessori được nghiên cứu để trẻ làm quen với những biểu tượng số học, hình học bằng nhiều cách thức khác nhau. 

Ban đầu bé sẽ được hướng dẫn nhận biết về lượng có tính chất cụ thể. Chẳng hạn như 1 cái bút, 2 quả táo, 3 món đồ chơi…Khi bé đã tiếp cận và có hứng thú với số học, cha mẹ/giáo viên sẽ giúp con nhận viết các con số, các phép tính đơn giản từ cộng trừ, nhân chia…

Văn hóa

Trong lĩnh vực văn hóa, phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi giúp bé nhận biết về nhiều chủ đề khác nhau như địa lý, lịch sử, nghệ thuật, âm nhạc…

Địa lý

Trước hết, trẻ sẽ được giới thiệu về quả địa cầu với phần đất phủ màu nâu và sơn xanh mịn biểu trưng cho mặt nước. Điều này tạo cho bé những ấn tượng đầu tiên với lục địa. Tiếp theo, có thể để bé tham gia trò chơi đố ô chữ với bản đồ thế giới.

Trẻ học tên các lục địa và bắt đầu chú tâm vào những điểm khác biệt về kích cỡ, hình dáng. Nếu như trẻ có hứng thú, hãy cùng con tìm hiểu về tên, địa điểm của các đất nước trong mỗi lục địa. Chẳng bao lâu, trẻ sẽ có cảm giác cơ thể chúng gần gũi và thân thuộc với chính nơi gắn bó. 

Khoa học

Theo tiến sĩ Montessori, thiên nhiên chính là môi trường, “người thầy” tốt nhất để giáo dục trẻ. Trong điều kiện an toàn, các hoạt động ngoài trời sẽ giúp bé tự do khám phá, các con có thể tự trồng cây và quan sát chúng lớn lên, có thể ngắm nhìn những bông hoa, quan sát côn trùng… để hiểu hơn về thế giới chúng đang sống. 

Lịch sử

Môn học này  được giới thiệu thông qua khái niệm về thời gian cùng với những vật dụng đo thời gian đi kèm. Bé có thể tự học làm các mốc thời gian cho bản thân cùng những bức ảnh và lịch tháng. Bên cạnh đó, ba mẹ có thể kể cho bé nghe những câu chuyện thú vị về các danh nhân lịch sử, anh hùng dân tộc. 

Nghệ thuật

Trẻ có cơ hội thể hiện bản thân với màu vẽ, đất nặn, xé dán và rất nhiều loại vật liệu khác. Các con sẽ được khơi dậy hứng thú với nghệ thuật mà không cần dựa vào những lời khen. 

Âm nhạc

Đây là một phần không thể thiếu trong phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi. Bé sẽ được tiếp cận với âm nhạc qua âm thanh, bài hát, nhạc cụ, nhảy hát…

Áp dụng phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi như thế nào?

Từ giai đoạn sơ sinh, cha mẹ đã có thể dạy con theo phương pháp Montessori để thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ. Để áp dụng phương pháp 0-6 tuổi, ba mẹ có thể chia nhỏ giai đoạn của bé để áp dụng:

Giai đoạn từ 0-3 tuổi

Giai đoạn này có có nhiều sự biến đổi nhất, bé từ khi bồng bế trên tay mẹ, đến học đi, học ăn, học nói… Vậy nên, khi áp dụng mô hình này mẹ cần phải chú ý cẩn trọng và xây dựng từng bước một để con có sự phát triển tốt nhất:

Trẻ 0-12 tháng: 

Đối với trẻ thuộc giai đoạn này, cha mẹ cần xây dựng các yếu tố:

• Môi trường: Cha mẹ cần tạo không gian phòng ngủ yên tĩnh để giúp bé dần thích nghi với môi trường mới. Mẹ cũng có thể bật thêm một chút nhạc nhẹ, mở cửa sổ để đón ánh nắng tự nhiên để con cảm thấy dễ chịu. 

• Đồ chơi: Cha mẹ cần ưu tiên lựa chọn đồ chơi cho trẻ bằng các vật liệu tự nhiên, màu sắc nhẹ nhàng, trung tính. Việc cho bé cầm nắm các loại đồ chơi có nhiều hình dạng ngộ nghĩnh sẽ góp phần giúp bé phát triển về xúc giác.

• Âm nhạc: Trẻ sơ sinh sẽ thông minh hơn nếu được nghe nhạc từ 15-10 phút mỗi ngày với âm lượng vừa phải.

• Mùi hương: Giúp bé phát triển khứu giác với nhiều mùi hương như hương hoa, mùi thơm đồ ăn. 

• Thức ăn: Ở tháng thứ 6 khi con bắt đầu ăn dặm, phụ huynh nên để cho con tiếp xúc với vị ngọt, hương thơm hoa quả và nhiều loại thực phẩm khác để giúp con trở nên phong phú, nhưng nói không với muối và đường. 

Trẻ từ 1-2 tuổi

Ở thời kỳ từ  1 - 2 tuổi, trẻ đã có thể di chuyển nhiều hơn nên cha mẹ có thể tạo nên môi trường thoải mái, an toàn để con có thể phát triển khả năng vận động. Những điều mà ba mẹ cần thực hiện để dạy con theo phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi hiệu quả là :

• Môi trường: Môi trường trong nhà và ngoài trời có thể bố trí nhiều vật dụng an toàn để con leo trèo và phát triển khả năng vận động. Cha mẹ chỉ hỗ trợ khi bé gặp khó khăn, động viên để bé tự đứng dậy khi vấp ngã.

• Đồ chơi, vật liệu: Đồ chơi cho bé nên ưu tiên chọn những chất liệu có nguồn gốc tự nhiên, đảm bảo an toàn để bé phát triển giác quan.

• Giao tiếp: Giai đoạn này, phụ huynh nên năng giao tiếp cùng con, bỏ ti giả để bé phát triển các cơ quan vòm họng, điều chỉnh âm tiếng. Thường xuyên trò chuyện, dạy bé những từ ngữ đơn giản, khuyến khích bé sử dụng ngôn ngữ. 

• Cho bé làm mọi thứ: Hãy để con tự trải nghiệm và làm những gì con yêu thích, thậm chí là ném đồ, nghịch ngợm… Kiểu chơi này sẽ giúp bé thỏa mãn tính tò mò, học hỏi được nhiều điều. 

Trẻ từ 2-3 tuổi

Trong thời kỳ này, bé cần rèn luyện tính tự lập nhiều hơn, chính vì thế nên cha mẹ cần tạo nên môi trường thích hợp. Các bước cần chuẩn bị xây dựng không gian cho bé bao gồm:

• Môi trường: Cha mẹ cần tạo nên môi trường an toàn để bé có thể tự do học tập, vui chơi và trải nghiệm mọi thứ. Theo đó, giường nệm nên thấp để trẻ dễ dàng lên xuống, đồ chơi được bố trí trong những chiếc rổ để dạy bé thói quen gọn gàng, ngăn nắp. 

• Tạo môi trường để con tự lập: Con nên có tủ quần áo nhỏ để có thể tự do lựa chọn quần áo theo sở thích của mình, phụ huynh sẽ hỗ trợ gợi ý để bé chọn phù hợp với thời tiết. Trong phòng tắm, cha mẹ cần bố trí nơi để bàn chải, kem đánh răng để bé tự sử dụng.

• Vật liệu, đồ chơi: Trong độ tuổi này, cha mẹ nên mua cho con những cuốn sách thú vị, phù hợp và kiên trì đọc sách cùng con. Một số trò chơi phù hợp để dạy cho con như phân loại tất ghép cờ quốc gia, cởi nút áo, đá bóng…

• Giao tiếp: Khi 2 tuổi, con đã bắt đầu phát triển mạnh về ngôn ngữ cùng vốn từ phong phú hơn nhiều. Vậy nên ba mẹ cần tăng cường trò chuyện, giao tiếp và  sử dụng ngôn ngữ, hành động chuẩn mực khi có trẻ bên cạnh. 

Giai đoạn từ 3-6 tuổi

Dạy con theo phương pháp Montessori ở giai đoạn 3 - 6 tuổi chủ yếu là tập trung củng cố những gì con học bằng cách thực hiện những kỹ năng thực tế hàng ngày, cụ thể:

• Môi trường: Thiết kế góc học tập, phòng ngủ, khu vui chơi làm sao để phù hợp với sở thích cá nhân của trẻ. Ví dụ: Nếu như bé thích Địa lý có thể trang trí hình bản đồ, thích tiếng ANh hãy dán những hình ảnh ngộ nghĩnh với các từ khóa bằng tiếng Anh.

• Trò chơi: Trò chơi Phương pháp Montessori cho bé trong giai đoạn này chỉ yếu là qua phương thức giáo dục trực quan. Vậy nên,  cha mẹ có thể gợi ý cho bé những trò chơi để có thể rèn luyện được khả năng khéo léo, tập trung để hoàn thiện phát triển trí não. Ví dụ như các trò chơi đất nặn, tắm cho búp bê, gắp rau củ quả…

• Giao tiếp: Đây chính là “thời điểm vàng” để con phát triển tốt nhất khả năng ngôn ngữ, từ vựng của mình. Cha mẹ có thể chuẩn bị những tấm thẻ, đọc sách, dạy bé những câu nói dân gian. Kể những câu chuyện hay, ý nghĩa, học đếm đồ vật trong nhà… cũng là những điều cha mẹ cần dạy bé tại nhà.

8- Dạy con giai đoạn 3 - 6 tuổi chủ yếu là tập trung củng cố những gì con học  

Xem thêm: Phương pháp Glenn Doman cho trẻ sơ sinh - Khởi đầu trọn vẹn cho con phát triển tốt nhất

Một số hạn chế của phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi 

Montessori là phương pháp giáo dục hiện đại, được áp dụng phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới. Phương pháp này đã được chứng nhận là ưu việt và vượt trội hơn hẳn với những phương pháp học tập thông thường. Tuy nhiên, phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi cũng có những mặt cần khắc phục như sau: 

Tốn kém tài chính

Việc đầu tư các trang thiết bị, dụng cụ giảng dạy cần số tiền không hề nhỏ. Bên cạnh đó, các chương trình theo chuẩn Montessori thường có chi phí khá cao. Ở Việt Nam, thu nhập của người dân vẫn còn ở mức trung bình và khá  nên khó tiếp cận.

Chương trình dạy không đồng nhất

Các chương trình giảng dạy theo phương pháp này ở mỗi nơi lại có sự phân hóa và riêng rẽ. Chương trình sẽ tương ứng với mỗi đối tượng trẻ, nhưng trên thực tế lại có cấu trúc học ít hơn so với lớp học truyền thống. 

Trí tưởng tượng chưa được chú trọng

Trẻ được chơi theo những giáo cụ có sẵn nên chưa thể phát huy được trí tưởng tượng. Đây có thể là hạn chế lớn nhất của mô hình giáo dục Montessori.

“Độc lập thực sự tốt?”

Phương pháp này đề cao tính tự lập, đôi khi điều này giới hạn trẻ làm việc theo nhóm. Điều này dẫn đến khó khăn khi kỹ năng teamwork là cốt yếu trong thời đại phát triển. Sự độc lập quá mức khiến trẻ trở nên cứng ngắc, không đạt hiệu quả. 

“Lớp học tự do có tốt?”

Điều này không phải là hạn chế, mà do sự thích ứng của trẻ khi bị bó buộc với kiểu học truyền thống theo chương trình giáo dục sau này. Tuy nền giáo dục nước ta cho trẻ ít sự tự do nhưng đảm bảo cho bé môi trường có tính trật tự và kỷ luật. 

Sai lầm khi áp dụng phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi ba mẹ nên tránh

Phương pháp Montessori mang lại nhiều lợi ích cho trẻ cũng như bản thân phụ huynh. Nhưng nếu áp dụng sai cách có thể dẫn đến phản tác dụng, vậy nên cần lưu ý một số vấn đề sau để mang lại hiệu quả cao nhất:

Đơn giản

Để trẻ tiếp nhận và có hứng thú hơn trong quá trình học tập, người lớn cần đơn giản hóa các kiến thức. Ví dụ như để giải thích cho con về hiện tượng nào đó, cần đo thẳng vào vấn đề, không nên dài dòng. 

Bình tĩnh

phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi cần được áp dụng theo cách thức bình tĩnh, không nôn nóng. Trẻ ở độ tuổi này thường rất năng động, bắt đầu hình thành tâm lý muốn thể hiện bản thân, muốn được lắng nghe và chống đối khi cha mẹ la mắng. Chính vì vậy, nhiều phụ huynh không khỏi mệt mỏi, bất lực và thiếu kiên nhẫn với trẻ.

Nguyên tắc đề ra lúc này là cần sự bình tĩnh, không nóng vội, không quát mắng. Việc đầu tiên là ba mẹ hãy thực hiện công việc của mình, chờ đợi, khuyến khích trẻ thay vì ra lệnh hay bắt ép trẻ phải làm nhanh, thuộc nhanh. 

Đừng quá kỳ vọng

Nhiều bé chưa bộc lộ được khả năng của bản thân khiến cha mẹ không khỏi lo lắng, thậm chí là thất vọng. Điều này lại trở thành áp lực vô hình lên bé, khiến cho không khí gia đình trở nên căng thẳng, xa cách trong mối quan hệ. Phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi khuyến khích trẻ học trong khả năng của mình. Không nên quá kỳ vọng mà động viên trẻ vượt qua khó khăn của mình. 

Kết hợp nhiều phương pháp giáo dục khác

Phương pháp Montessori có những mặt hạn chế nhất định, chính vì thế để giúp bé hoàn thiện về tất cả mọi mặt, cha mẹ nên linh hoạt ứng dụng thêm những phương pháp giáo dục khác. Có thể sử dụng mô hình làm việc nhóm, khơi gợi trí tưởng tượng cho bé đồng thời giúp bé hoạt động tự do nhưng cần trong khuôn khổ…

Linh hoạt ứng dụng và chọn những lợi thế tối ưu của phương pháp sẽ góp phần làm kiên cố thêm “nền móng” Montessori mà cha mẹ đã dựng xây cho trẻ. Từ đó, con sẽ có hướng đi đúng đắn, phát triển toàn diện về mọi mặt, từ trí tuệ, thể chất đến kỹ năng xã hội…

Bổ sung “trợ thủ”

Không chỉ là những giáo cụ giáo dục đơn thuần, ba mẹ cần đa dạng hóa nguồn tư liệu học tập cho con qua sách báo, tranh ảnh, video…Trong đó, góp phần vào giáo dục toàn diện cho trẻ chắc chắn không thể thiếu đi ứng dụng thông minh, phù hợp với độ tuổi của trẻ. 

Monkey hiện đang phát triển 4 ứng dụng để phát triển ngôn ngữ, toán học, cảm xúc cho trẻ bao gồm Monkey Math, Monkey Junior, Monkey Stories, VMonkey. Đây là những ứng dụng được các chuyên gia nghiên cứu chuyên sâu, dựa trên sự phát triển và đặc điểm hoàn thiện trí não của trẻ. 

Với những trò chơi trực quan sinh động, âm thanh vui tươi, hình ảnh ngộ nghĩnh… chắc chắn sẽ khiến trẻ hứng thú. Mỗi bài học đều được thiết kế vừa đủ, lượng kiến thức phù hợp để con học tập tốt nhất. 

Như vậy, Monkey đã chia sẻ thông tin về phương pháp Montessori cho trẻ 0 6 tuổi hiệu quả. Qua đó, cha mẹ sẽ định hướng, hỗ trợ bé có những “bước đi đầu đời” vững chắc. Hãy để Monkey khơi gợi tiềm năng trong bé với ứng dụng học tập thú vị.