Hiệu số là gì? Chi tiết cách thực hiện phép tính trừ & hướng dẫn giải bài tập SGK

Hiệu số là gì?

Hiệu số là gì? Hiệu số (Hiệu) là phép toán trừ, và là kết quả của phép tính lấy một số trừ đi một số khác (hay lấy số bị trừ trừ cho số trừ). Ví dụ: 5 - 2 = 3. Trong đó: 5 là số bị trừ; 2 là số trừ; 3 và phép tính “5 - 2” là hiệu số hay hiệu.

Hiệu số được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, như toán học, khoa học, kinh tế,... Tuy nhiên, nhiều người thường nhầm lẫn giữa “Hiệu số” và “Số hiệu”. Ta có thể phân biệt hai khái niệm đơn giản này bằng cách xem xét định nghĩa của chúng. Trong đó, “Hiệu số” là kết quả của phép trừ hai số, còn “Số hiệu” là một số thực bất kỳ. 

Cách thực hiện phép tính trừ (đơn giản)

Hiểu một cách đơn giản, phép trừ là phép toán dùng để tìm số còn lại sau khi lấy một số ra khỏi một số khác. Phép trừ được thể hiện bằng dấu trừ, đối lập với việc dùng dấu cộng cho phép cộng. Trong một phép tính trừ, có 3 thành phần chính:

• Số bị trừ là số mà ta lấy một số ra khỏi nó.

• Số trừ là số ta lấy ra khỏi số bị trừ.

• Hiệu (hiệu số) là số còn lại sau khi lấy số trừ ra khỏi số bị trừ.

Ví dụ: Ta có phép tính 6 - 2 = 4. Trong phép tính này, 6 là số bị trừ, 2 là số trừ, 4 và phép tính "6 - 2" là hiệu (hiệu số).

Cách thực hiện phép tính trừ có thể chia thành hai phương pháp chính, gồm: tính theo hàng dọc và tính theo hàng ngang. Cụ thể như:

• Tính theo hàng dọc là phương pháp tính bằng cách viết số hạng này dưới số hạng kia sao cho thẳng hàng thẳng cột. Sau đó, trừ các chữ số tự nhiên theo thứ tự từ phải qua trái.

• Tính theo hàng ngang là phương pháp tính bằng cách viết số bị trừ ở bên trái, số trừ ở bên phải. Sau đó, trừ các chữ số tự nhiên theo thứ tự từ trái qua phải.

Cách thực hiện phép tính trừ không nhớ và có nhớ

Dưới đây là phần hướng dẫn chi tiết về cách thực hiện phép tính trừ không nhớ và có nhớ.

Phép trừ không nhớ

Phép trừ không nhớ là phép trừ giữa hai số mà số bị trừ nhỏ hơn hoặc bằng số trừ. Khi thực hiện phép trừ không nhớ, ta chỉ cần thực hiện phép trừ bình thường mà không cần phải "nhớ" bất kỳ số nào.

Cách thực hiện phép trừ không nhớ:

• Bước 1: Thực hiện phép trừ ở hàng đơn vị.

• Bước 2: Thực hiện phép trừ ở hàng chục.

• Bước 3: Thực hiện phép trừ ở hàng trăm, hàng nghìn,... tương tự như bước 1 và bước 2.

Ví dụ:

Phép trừ có nhớ

Phép trừ có nhớ là phép trừ giữa hai số mà số bị trừ lớn hơn hoặc bằng số trừ. Khi thực hiện phép trừ có nhớ, ta cần phải "nhớ" một phần của kết quả của phép trừ trước đó để tiếp tục thực hiện phép trừ ở các hàng tiếp theo.

Cách thực hiện phép trừ có nhớ:

• Bước 1: Thực hiện phép trừ ở hàng đơn vị. Nếu số bị trừ trừ số trừ được thì ta ghi kết quả của phép trừ ở hàng đơn vị. Nếu số bị trừ lớn hơn số trừ thì ta ghi số 0 ở hàng đơn vị và "nhớ" số 1.

• Bước 2: Thực hiện phép trừ ở hàng chục. Nếu số bị trừ trừ số trừ được thì ta ghi kết quả của phép trừ ở hàng chục. Nếu số bị trừ lớn hơn số trừ thì ta ghi số 0 ở hàng chục và "nhớ" số 1.

• Bước 3: Thực hiện phép trừ ở hàng trăm, hàng nghìn,... tương tự như bước 1 và bước 2.

Ví dụ:

Tóm lại, phép trừ có nhớ và phép trừ không nhớ là hai phép trừ cơ bản trong toán học. Học sinh cần nắm vững cách thực hiện hai phép trừ này để có thể thực hiện các phép tính phức tạp hơn và giải quyết các vấn đề toán học thực tế.

Các bài viết không thể bỏ lỡ

Phép trừ là gì? Tổng hợp kiến thức cơ bản nhất trong phép trừ

Số trừ và số bị trừ là gì? Cách thực hiện phép tính trừ & Hướng dẫn giải bài tập toán

Hướng dẫn cách giải bài tập phép trừ phân số chi tiết nhất

Các dạng bài toán cơ bản về phép tính trừ

Trong chương trình toán tiểu học, có tất cả là 3 dạng toán cơ bản về phép tính trừ mà trẻ cần phải ghi nhớ. Cụ thể như sau:

Dạng 1: Đặt tính rồi tính

Dạng bài toán này yêu cầu học sinh đặt phép tính theo đúng quy tắc, sau đó thực hiện phép tính từ phải sang trái.

Quy tắc đặt tính:

• Đặt hai số bị trừ thẳng hàng, cùng vị trí đơn vị với nhau.

• Đặt dấu trừ giữa hai số bị trừ.

• Đặt các số hàng chục, hàng trăm,... theo thứ tự từ phải sang trái.

Cách giải:

• Thực hiện phép tính từ phải sang trái, bắt đầu từ hàng đơn vị.

• Nếu chữ số bị trừ bé hơn chữ số trừ, cần mượn 1 ở hàng tiếp theo để trừ.

• Khi đã thực hiện xong phép tính ở hàng đơn vị, thực hiện phép tính ở hàng chục, hàng trăm,... theo thứ tự.

Ví dụ:

Dạng 2: Tính nhẩm

Dạng bài toán này yêu cầu học sinh tính nhẩm kết quả phép tính trừ.

Cách giải: 

Học sinh cần nắm vững bảng trừ và các quy tắc cộng, trừ trong phạm vi 100, 1000,... Trong đó, để tính nhẩm phép trừ, học sinh có thể sử dụng các phương pháp sau:

• Quy đổi phép trừ thành phép cộng.

• Quy đổi phép trừ thành phép nhân.

• Quy đổi phép trừ thành phép chia.

• Sử dụng các phép tính cộng, trừ đơn giản để giải.

Ví dụ: 123 - 45 = ?

Ta có: 123 - 45 = 120 + 3 - 40 - 5 = (120 - 40 - 5) + 3 = (80 - 5) + 3 = 75 + 3 = 78

Dạng 3: Bài toán có lời văn

Dạng bài toán này yêu cầu học sinh đọc hiểu đề toán, xác định các đại lượng cần tìm, sau đó sử dụng phép tính trừ để giải bài toán.

Cách giải:

• Đọc kỹ đề toán, xác định các đại lượng cần tìm.

• Xác định mối quan hệ giữa các đại lượng cần tìm.

• Lập phương trình hoặc biểu thức toán học để biểu diễn mối quan hệ giữa các đại lượng.

• Giải phương trình hoặc biểu thức toán học để tìm ra giá trị của đại lượng cần tìm.

Ví dụ: Một cửa hàng có 100 chiếc bút, đã bán được 50 chiếc. Hỏi cửa hàng còn lại bao nhiêu chiếc bút?

• Đại lượng cần tìm là số bút còn lại của cửa hàng.

• Mối quan hệ giữa số bút còn lại và số bút đã bán là: Số bút còn lại = Số bút ban đầu - Số bút đã bán.

=> Ta có thể đặt phép tính như sau: Số bút còn lại = 100 chiếc bút - 50 chiếc bút = 50 chiếc bút

Hướng dẫn giải bài tập trang 55,56 toán lớp 3 tập 2 SGK Cánh Diều

Để giúp các bạn học sinh nhanh chóng nắm bắt khái niệm “Hiệu số là gì?”, cũng như cách thực hiện phép tính trừ. Dưới đây là phần hướng dẫn chi tiết cách giải bài tập trang 55,56 toán lớp 3 tập 2 SGK Cánh Diều.

Bài 1, trang 55, toán lớp 3 - tập 2, SGK Cánh Diều

Đề bài:

Đáp án:

Bài 2, trang 55, toán lớp 3 - tập 2, SGK Cánh Diều

Đề bài:

Đáp án:

Bài 3, trang 56, toán lớp 3 - tập 2, SGK Cánh Diều

Đề bài:

Đáp án:

Bài 4, trang 56, toán lớp 3 - tập 2, SGK Cánh Diều

Đề bài:

Đáp án:

Bài 5, trang 56, toán lớp 3 - tập 2, SGK Cánh Diều

Đề bài:

Đáp án:

Xem thêm:

1. Monkey Math - Ứng dụng học toán bằng tiếng Anh số 1 cho trẻ mầm non & tiểu học
2. Số trừ và số bị trừ là gì? Cách thực hiện phép tính trừ & Hướng dẫn giải bài tập toán
3. Hướng dẫn cách giải bài tập phép trừ phân số chi tiết nhất

Một số mẹo học toán tại nhà cực hiệu quả

Toán học là một môn học quan trọng, giúp phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và ứng dụng trong cuộc sống. Học toán tại nhà có thể mang lại nhiều lợi ích cho trẻ, giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách chủ động, thoải mái và hiệu quả hơn. Dưới đây là một số mẹo học toán tại nhà cực hiệu quả mà bạn có thể tham khảo:

• Xác định mục tiêu học tập, bao gồm: để thi cử, để nâng cao kiến thức hoặc để phát triển tư duy toán học,...

• Sau khi xác định được mục tiêu học tập, học sinh cần lập kế hoạch học tập cụ thể, bao gồm: nội dung học, thời gian học, phương pháp học,...

• Tìm kiếm tài liệu học tập, bao gồm: sách giáo khoa, sách tham khảo, bài tập, video hướng dẫn,...

• Giải bài tập thường xuyên sẽ giúp củng cố kiến thức và nâng cao kỹ năng giải các dạng bài tập toán khác nhau.

• Tìm kiếm sự giúp đỡ từ giáo viên, cha mẹ hoặc các bạn học.

Ngoài ra, bạn cũng cần tạo ra một môi trường học tập thoải mái và hứng thú cho trẻ, khi này học sinh có thể học toán ở bất cứ đâu, miễn là có đủ không gian và sự tập trung. Để thuận tiện nhất, bạn có thể tham khảo ứng học học toán bằng tiếng Anh Monkey Math, đây là một phần mềm vừa giúp trẻ phát triển tư duy logic vừa tăng cường khả năng ngôn ngữ cho trẻ. Đặc biệt hơn, với các phương pháp giáo dục hiện đại được tích hợp, trẻ có thể cảm nhận được sự tiến bộ nhanh chóng của mình chỉ với 30 phút học mỗi ngày.

Đăng ký tài khoản Ngay Tại Đây để nhận ưu đãi lên đến 40% và nhiều tài liệu học tập miễn phí!

Như vậy, bài viết này đã giúp bạn giải đáp câu hỏi “Hiệu số là gì?” một cách toàn vẹn nhất. Nếu như bạn đang quan tâm đến các kiến thức và thông tin về chủ đề “Dạy trẻ học toán” thì đừng quên xem tiếp các bài viết hữu ích khác tại chuyên mục Học toán của Monkey nhé!