Bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì để tốt cho sức khỏe mẹ và bé

Thế nào là tiểu đường thai kỳ? Nguyên nhân gây ra bệnh đái tháo đường

Tiểu đường thai kỳ còn được gọi là bệnh đái tháo đường thai kỳ. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa, đây “là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu tiên trong lúc mang thai”. Tình trạng này thường có thể phát hiện khi người mẹ mang thai tháng thứ 4 và có thể biến mất sau khi sinh 6 tuần.

Những đối tượng dễ bị mắc tiểu đường trong giai đoạn mang thai là những người thừa cân, béo phì; người có độ tuổi từ 35 trở lên; người có tiền sử gia đình mắc bệnh đái tháo đường, tiền sử sinh con nặng hơn 4kg hoặc có sản khoa bất thường,...

Trong tổng số người mang thai thì có đến 7% số người mắc bệnh đái tháo đường thai kỳ. Bên cạnh đó, căn bệnh này còn có nguy cơ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho mẹ và cả thai nhi nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách. Vậy làm thế nào để có thể biết được mẹ bầu có bị tiểu đường thai kỳ?

Thông thường, khi mang thai ở tháng thứ 4 trở đi, mẹ bầu có thể đến các trung tâm y tế để xét nghiệm tiểu đường thai kỳ. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ năm 2012 (ADA 2012), chẩn đoán tiểu đường thai kỳ sau nghiệm pháp uống 75 gram đường khi có 1 trong 3 chỉ số ở mức như sau:

• Đường máu đói ≥ 5,1 mmol/l

• Đường máu 1 giờ sau uống nước đường ≥ 10,0 mmol/l.

• Đường máu 2 giờ sau uống nước đường ≥ 8,5 mmol/l.

Các chuyên gia y tế cho biết, nguyên nhân gây ra bệnh đái tháo đường là vì nhu cầu năng lượng của cơ thể tăng cao trong giai đoạn bầu bí nên đòi hỏi lượng đường cao hơn. Để giải quyết lượng đường tăng cao khi mang thai, cơ thể thai phụ có thể tự điều tiết sản xuất thêm lượng insulin. Tuy nhiên, không phải mẹ bầu nào cũng có được thuận lợi như vậy.

Bên cạnh đó, trong thời kỳ mang thai, nhau thai còn tạo ra các loại nội tiết tố có lợi cho sự phát triển của thai nhi. Các nội tiết tố này lại vô tình gây ra tác động xấu cho insulin, khiến tình trạng nội tiết tố bị rối loạn, hậu quả là gây ra bệnh đái tháo đường thai kỳ.

Ảnh hưởng của tiểu đường thai kỳ đến sức khỏe mẹ và bé

Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể gây ra những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của cả thai phụ và thai nhi. Cụ thể:

Ảnh hưởng của tiểu đường thai kỳ đến sức khỏe của mẹ

• Mẹ bầu bị tiền sản giật hoặc sản giật ở lần mang thai trước và có nguy cơ cao bị ở lần mang thai tiếp theo.

• Mẹ bầu tăng cân nhiều trong giai đoạn mang thai (trên 20kg), thai to khiến mẹ khó sinh và xảy ra tình trạng đa ối.

• Mẹ bầu ăn uống nhiều sẽ đi tiểu nhiều, nước tiểu có đường, bị nấm candida tái phát nhiều lần..

• Mẹ bầu có nguy cơ bị nhiễm trùng, viêm thận, viêm bể thận và băng huyết sau sinh.

• Nguy cơ mẹ bầu bị sảy thai nhiều lần liên tiếp hoặc thai chết lưu không rõ lý do.

Đối với con

• Nếu người mẹ bị tiểu đường thai kỳ, thai nhi có nguy cơ bị dị dạng, dị tật bẩm sinh về thần kinh, cơ,...

• Thai to sinh ra nguy cơ bị gãy xương cao, sang chấn khi sinh nở

• Tăng tỷ lệ tử vong thai nhi và trẻ sơ sinh sau khi chào khoảng 1 tuần lên từ 2-5 lần.

• Trẻ có thể bị suy hô hấp, hạ đường huyết, canxi, nguy cơ đái tháo đường do di truyền.

Xem thêm:

1. Các biến chứng thai sản đe dọa tính mạng của mẹ và thai nhi cần lưu ý
2. Bị vảy nến khi mang thai có nguy hiểm không? Cách điều trị bệnh như thế nào?

Bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì và kiêng gì?

Đối với căn bệnh đái tháo đường thai kỳ, điều chỉnh chế độ ăn và thay đổi lối sống là phương pháp điều trị quan trọng nhất. Chính vì vậy mà các từ khóa như “tiểu đường thai kỳ nên ăn những gì” hay “bầu bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì”,... được rất nhiều chị em phụ nữ đang mai thai quan tâm và tìm kiếm.

Vậy người bị tiểu đường thai kỳ nên ăn uống như thế nào để cân bằng lượng đường trong máu, dinh dưỡng của mẹ và bé, đồng thời đảm bảo đủ năng lượng cho mẹ?

Bà bầu bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì?

Theo chia sẻ của các bác sĩ chuyên khoa sản, nên ăn gì khi bị tiểu đường thai kỳ là vấn đề mà các mẹ bầu không chỉ cần quan tâm khi phát hiện ra bệnh mà phải ngay từ khi bắt đầu mang thai. Việc hiểu biết kiến thức, chủ động chuẩn bị một chế độ ăn hợp lý sẽ giúp cả mẹ và bé có sức khỏe tốt, an toàn hơn trong kỳ sinh nở.

Các loại thực phẩm mẹ bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gồm:

• Thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI): các loại thực phẩm này rất giàu chất xơ, giúp mẹ bầu kiểm soát bệnh tiểu đường tốt nhất. Lý do bởi các thực phẩm có GI thấp không làm đường huyết tăng đột ngột và có thể ở lại lâu hơn trong cơ thể.

• Thực phẩm có chỉ số đường huyết GI thấp (< 56): Đa số các loại rau có lượng carbohydrates thấp không gây ảnh hưởng đến lượng đường trong máu. Ví dụ như: các loại thuộc họ đậu hoặc một số loại trái cây tươi (táo, cam, đào, lê, chuối, nho, kiwi, mận), sữa và các sản phẩm từ sữa, mì nguyên hạt, yến mạch, bắp, khoai môn, gạo lứt…

• Thực phẩm có GI trung bình (56 – 69) có thể làm tăng lượng đường huyết với tốc độ vừa phải, gồm: nước cam, cháo gạo, khoai tây nấu chín,…

• Thực phẩm có GI cao (> 70) có khả năng làm đường huyết tăng nhanh như: xôi nếp, khoai tây, khoai lang, bánh mì…. Đây là nhóm thực phẩm có khả năng làm tăng nhanh đường huyết.

• Lựa chọn thực phẩm có chỉ số GI thấp giúp kiểm soát lượng đường trong máu của người mẹ tốt. Tuy nhiên, việc trộn các loại thực phẩm GI cao với các loại thực phẩm GI thấp cũng có thể làm giảm tốc độ glucose vào máu.

• Thực phẩm có protein lành mạnh: đồ ăn nhiều nạc giàu protein mà người bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gồm đậu, cá, thịt gia cầm, thịt đỏ (thịt lợn và thịt bò), các loại quả hạch (óc chó, hạnh nhân, lạc, hạt điều, mắc ca),...

• Chất béo không bão hòa: gồm dầu oliu, dầu lạc, các loại hạt, cá hồi, cá mòi, cá ngừ, quả bơ,...

Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ không nên ăn gì?

Ngoài việc quan tâm đến bệnh tiểu đường thai kỳ nên ăn gì thì các mẹ bầu cũng cần phải chú ý tránh một số loại thực phẩm có thể làm lượng đường trong máu tăng cao. 

• Tránh thực phẩm có nhiều đường, đặc biệt là loại được tinh chế và chế biến sẽ khiến đường trong máu tăng cao. Các loại thực phẩm chứa đường như: bánh kẹo, nước ngọt, nước trái cây có đường, sữa,...

• Tránh thực phẩm chứa carbohydrate: thức ăn nhanh, thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn,...

• Cắt giảm chất béo bão hòa: tương tự chế độ ăn của bà bầu bình thường, người mang thai bị tiểu đường nên ăn các chất béo không bão hòa như dầu hướng dương, dầu ô liu đến nấu ăn. Thực phẩm chế biến nên hấp, luộc, nướng, không nên chiên, xào. Ngoài ra, mẹ bầu cũng có thể sử dụng chất béo từ cá thay cho động vật, đặc biệt là cá hồi rất tốt cho sự phát triển của thai nhi.

• Tránh thức ăn chứa nhiều tinh bột: như bánh mì, cơm trắng, mì, phở, bún,... 

• Ngoài ra nên kiêng một số thực phẩm khác như da, nội tạng động vật vì cung cấp quá nhiều chất béo. Nên thay sữa thông thường bằng sữa ít béo, không đường vì sữa có làm giảm kháng insulin

Một số lưu ý về thực đơn cho mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ 

Để đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh cho cả mẹ và con, mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ cần nhớ:

• Nguyên tắc “1 phần 4”. Nguyên tắc này có nghĩa là chia đĩa ăn thành 4 phần, trong đó 1 phần tinh bột, 1 phần đạm, 2 phần rau củ. Lượng tinh bột cho mỗi phần khoảng 1/2 chén đến 2/3 chén.

• Bữa sáng rất quan trọng đối với sức khỏe nên cần ăn uống đầy đủ. Tuy nhiên, với các trường hợp bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì vào bữa sáng để có thể đảm bảo năng lượng mà không làm tăng lượng đường trong máu? Mẹ bầu có thể chọn các món như cháo, bánh mì đen kèm trứng, bánh mì nguyên cám hoặc sữa tươi không đường.

• Không cần phải ăn quá nhiều theo suy nghĩ “ăn cho hai người” vì kích thước khẩu phần cũng có ảnh hưởng lớn đến mức đường huyết.

• Cắt giảm muối vì có muối có thể làm tăng huyết áp, dẫn đến nguy cơ biến chứng bệnh tiểu đường.

• Chỉ nên uống nhiều nước và các đồ uống không đường.

Có thể thấy, tiểu đường thai kỳ có những ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của người mẹ và sự phát triển của trẻ. Chính vì vậy, bên cạnh việc điều trị theo phương pháp chỉ định của bác sĩ thì mẹ cũng cần phải nhớ tiểu đường thai kỳ nên và không nên ăn gì để tốt cho sức khỏe, phòng tránh các biến chứng nguy hiểm xảy ra.