Chăm sóc bà bầu sau khi sinh thường và sinh mổ theo hướng dẫn của chuyên gia

Các vấn đề thường gặp ở bà bầu sau khi sinh

Để giúp cho việc chăm sóc bà bầu sau khi sinh được thực hiện đúng cách và an toàn, trước tiên chúng ta cần phải biết về các vấn đề mà sản phụ thường gặp phải. Cụ thể:

Thu hồi tử cung

Đây là sự thay đổi của các lớp niêm mạc, cổ tử cung, cơ, thân,...sau khi sinh con. Quá trình này sẽ diễn ra trong khoảng thời gian từ 6-8 tuần. Thời gian co hồi tử cung nhanh hay chậm còn tùy thuộc vào cơ địa của từng người và phương pháp sinh. Đối với người sinh thường sẽ có thời gian co hồi tử cung nhanh hơn người sinh mổ. 

Trong giai đoạn thai kỳ, tử cung và các cơ sẽ dãn ra để nâng đỡ thai nhi. Sau khi sinh, tử cung có trọng lượng khoảng 1000 gram và sẽ giảm dần xuống còn 100 gram giai đoạn cuối hậu sản. 

Chảy máu

Bà bầu sau khi sinh sẽ có hiện tượng chảy máu vùng âm đạo từ 2-6 tuần và được gọi là sản dịch. Trong những ngày đầu, sản dịch ra nhiều hơn, có màu đỏ tươi và sẽ giảm dần, đồng thời chuyển sang màu nâu nhạt.

Đau vết khâu tầng sinh môn, vết mổ

Dù sinh con theo phương pháp nào cũng khiến sản phụ cảm thấy đau trong những ngày đầu tiên tại vị trí vết mổ hoặc vết khâu tầng sinh môn. Đặc biệt, nếu không được vệ sinh sạch sẽ thì nguy cơ bị nhiễm trùng vết mổ, vết khâu âm đạo là rất cao. 

Vì vậy, chúng ta cần biết cách chăm sóc bà bầu sau sinh mổ và sinh thường đúng cách như: sử dụng thuốc sát trùng, thay băng vệ sinh thường xuyên, uống thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau,...theo đúng chỉ định của bác sĩ.

Táo bón

Tình trạng này rất dễ gặp đối với những trường hợp sinh thường. Người nhà chăm sóc bà bầu sau khi sinh nên cho sản phụ uống nhiều nước, ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt,...

Đi tiểu nhiều

Bà bầu sau khi sinh thường gặp tình trạng đi tiểu nhiều vì cơ thể chưa thải hết lượng nước tích tụ trong thời gian mang thai. Đối với các mẹ sinh thường phải rạch tầng sinh môn thì việc đi tiểu có thể gặp khó khăn vì đau. Tuy nhiên, mẹ nên cố gắng đi tiểu nhiều sau sinh sẽ tốt hơn cho sức khỏe, sớm đẩy lượng nước dư thừa và đào thải chất độc ra ngoài cơ thể.

Cách chăm sóc bà bầu sau khi sinh

Chăm sóc bà bầu sau sinh có vai trò cực kỳ quan trọng và cần được thực hiện đúng cách và cẩn thận để phòng tránh nguy cơ nhiễm trùng. Monkey sẽ liệt kê những vấn đề mà chúng ta cần lưu ý khi chăm sóc bà bầu sau sinh.

Theo dõi mạch, huyết áp, nhiệt độ cơ thể

Bà bầu sau khi sinh rất cần được theo dõi các dấu hiệu sinh tồn, trong đó bao gồm các yếu tố: mạch, huyết áp, nhịp tim hay nhiệt độ cơ thể nhưng rất nhiều gia đình lại bỏ qua vấn đề này. 

Việc theo dõi dấu hiệu sinh tồn cho bà bầu sau sinh sẽ giúp phát hiện những bất thường có thể xảy ra và thấy rõ tiến trình phục hồi sau sinh của sản phụ. Nếu không biết cách theo dõi, gia đình nên nhờ đến bác sĩ, y tá đến nhà để kiểm tra cho sản phụ hàng ngày.

Theo dõi độ co hồi của tử cung và sản dịch

Sản dịch có màu đỏ giống như kinh nguyệt, có mùi tanh nồng, có thể hết sau 2-4 tuần tùy từng người. Với những mẹ cho bé bú trực tiếp có thể hết sản dịch nhanh hơn những người không cho bú trực tiếp. Các chuyên gia khuyến cáo sản phụ nên sử dụng băng vệ sinh thay vì băng nhét trong âm đạo để tránh tình trạng viêm nhiễm.

Sau khi hết sản dịch, kinh nguyệt có thể xuất hiện trở lại ngay hoặc không. Vì vậy, các mẹ cần chú ý sử dụng các biện pháp tránh thai an toàn để tránh có thai ngay sau khi sinh. Điều này hoàn toàn không tốt đối với sức khỏe của mẹ và em bé mới chào đời.

Còn với tình trạng tử cung co thắt có thể khiến mẹ bầu sau sinh bị đau bụng, cảm giác khó chịu. Để giảm bớt cơn đau, mẹ có thể sử dụng thuốc giảm đau hoặc chườm đá.

Chăm sóc và vệ sinh tầng sinh môn

Vệ sinh sạch sẽ tầng sinh môn là việc làm rất quan trọng khi chăm sóc bà bầu sau sinh thường. Bởi đây là vị trí rất nhạy cảm, vết khâu tầng sinh môn thường xuyên phải tiếp xúc với nước tiểu, phân mỗi khi đi đại tiện, tiểu tiện. Nếu không được vệ sinh sạch sẽ sẽ dẫn đến nhiễm trùng và ảnh hưởng đến sức khỏe của sản phụ.

Khi chăm sóc và vệ sinh tầng sinh môn chúng ta cần lưu ý những điều sau đây:

• Vệ sinh vùng kín bằng nước đun sôi để nguội tối thiểu ngày 3 lần, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh.

• Vệ sinh nhẹ nhàng từ trước ra sau, không thụt rửa mạnh và sâu vào bên trong.

• Sử dụng giấy vệ sinh hoặc khăn mềm sạch sẽ để lau khô vùng kín trước khi mặc quần.

• Thay băng vệ sinh thường xuyên, tối đa 4 tiếng/lần.

• Sử dụng đá để chườm tầng sinh môn để giảm đau và giảm sưng. Trường hợp bị sưng phù, máu tụ cần đến gặp bác sĩ để kiểm tra.

• Lựa chọn quần áo rộng rãi, thoáng mát để mặc, tránh ảnh hưởng đến vùng kín.

• Quần áo cần được thay và giặt sạch sẽ, phơi khô hàng ngày.

Theo dõi đường tiêu hóa

Bà bầu sau khi sinh rất dễ bị bí tiểu hoặc tăng trương lực ở bàng quang. Đối với các sản phụ chuyển dạ lâu hoặc có can thiệp trong quá trình sinh hầu hết đều bị bí tiểu. Lý do bởi bàng quang bị thuốc gây mê, gây tê ảnh hưởng hoặc bài niệu oxytocin.

Khi đó, mẹ bầu sau sinh cần đi lại nhiều, xoa nắn vùng bàng quang để cải thiện tình trạng. Tuyệt đối không được thông tiểu khi chưa thật sự cần thiết để tránh nguy cơ bị nhiễm trùng.

Ngoài hiện tượng bí tiểu, sản phụ còn có thể bị táo bón. Tình trạng này diễn ra nhiều ngày có thể dẫn đến bệnh trĩ vì mẹ thường phải rặn lâu, ứ trệ tuần hoàn. Để giảm bớt tình trạng táo bón, mẹ cần uống nhiều nước, bổ sung đầy đủ chất xơ, vận động nhẹ nhàng để quá trình đại tiện diễn ra dễ dàng hơn. Riêng với trường hợp bị trĩ sau sinh, mẹ cần đặc biệt chú ý đến vệ sinh vùng kín, điều trị bằng thuốc kháng sinh, giảm đau,...

Xem thêm:

• Những điều cần lưu ý khi chăm sóc bà bầu tháng thứ 7 để cả mẹ và bé đều khỏe
• Chăm sóc bà bầu tháng thứ 6: Những điều nên và không nên làm

Chăm sóc bầu ngực

Quá trình chăm sóc bà bầu sau sinh cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề chính là cho con bú. Trên thực tế có không ít bà mẹ cho rằng, cho con bú bình để không ảnh hưởng đến vóc dáng của mẹ, đặc biệt là có thể “rảnh rang” gửi con khi có việc bận. Tuy nhiên, mẹ cần biết rằng, việc cho con bú sẽ tránh được nguy cơ bị tắc tia sữa, tụt đầu vú,...

Mẹ cũng cần lưu ý bổ sung đầy đủ dinh dưỡng để có đủ lượng sữa cho bé bú và nên tập cho bé bú theo cữ. Trước khi cho con bú cần vệ sinh sạch sẽ đầu ti, nếu bé không bú hết lượng sữa trong vú, mẹ nên vắt ra để ngực tiếp tục tiết ra sữa. Đối với những sản phụ phải sử dụng thuốc điều trị bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ về việc cho con bú vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến trẻ.

Vệ sinh cá nhân

Cùng với việc chăm sóc vệ sinh tầng sinh môn, bầu ngực thì mẹ bầu sau khi sinh cũng cần chú ý tắm gội sạch sẽ, đặc biệt là vào mùa hè. Việc vệ sinh cá nhân sạch sẽ nhằm tránh bị nhiễm khuẩn, gây hại cho cả mẹ và con. 

Thời gian có thể bắt đầu tắm từ 1-4 ngày sau khi sinh tùy vào thể trạng của từng người. Khi tắm gội sau sinh, mẹ cần lưu ý những điều như sau:

• Tắm nhanh, không kỳ mạnh, không ngâm mình trong bồn.

• Nên đóng cửa tắm để tránh bị cảm lạnh.

• Tắm, gội hoàn toàn bằng nước ấm và lau khô người, sấy khô tóc sau khi tắm.

• Đánh răng sạch sẽ để tiêu diệt vi khuẩn, bảo vệ răng miệng tránh bị tê buốt, viêm nướu, sâu răng,...

• Nên lựa chọn trang phục phù hợp với thời tiết, mùa đông mặc kín để tránh bị cảm lạnh, mùa hè mặc thoáng mát, thấm hút mồ hôi.

Chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu sau sinh

Chế độ dinh dưỡng chăm sóc bà bầu sau sinh có thể nói là vấn đề rất cần được quan tâm đặc biệt. Bởi dinh dưỡng không chỉ giúp cho sản phụ phục hồi sức khỏe tốt hơn, tăng cường đề kháng mà còn tiết ra sữa để nuôi dưỡng em bé. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần lưu ý chế độ dinh dưỡng dành cho mẹ sinh thường và sinh mổ cũng có một vài sự khác nhau.

Chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu sau sinh thường

• Để có sức khỏe tốt cho sau khi, mẹ nên ăn đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng mỗi ngày, bao gồm chất đạm, chất bột đường, chất béo, chất xơ, vitamin và khoáng chất.

• Các món mẹ bầu sau sinh nên ăn để lợi sữa có thể kể đến như: cháo chân giò, cháo móng giò nấu với đu đủ xanh, cháo chân dê, cháo chân chó, gà hầm thuốc bắc,... Tuy nhiên, mẹ cần lưu ý ăn ở mức độ vừa phải để tránh tình trạng tăng cân quá mức.

• Uống nhiều nước ấm, ngũ cốc để cơ thể tiết ra sữa, lợi sữa.

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây để tăng cường đề kháng, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng, phòng ngừa táo bón.

• Nên tránh đồ ăn nhiều đạm, nhiều dầu mỡ và chất kích thích.

Chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu sau sinh mổ

Cách chăm sóc bà bầu sau khi sinh mổ cơ bản vẫn giống như sinh thường nhưng cần lưu ý thêm một số vấn đề như sau:

• Kiêng ăn các loại thực phẩm gây cản trở quá trình lành vết thương như: đồ nếp, thịt bò, thịt gà, lòng trắng trứng, cua biển, rau muống,...

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây như chuối, khoai lang, đu đủ, uống nhiều nước để phòng ngừa táo bón.

Tư thế nằm ngủ cho mẹ bầu sau khi sinh

Sau khi sinh, mẹ nên lựa chọn tư thế ngủ thoải mái nhất để không ảnh hưởng đến sức khỏe. Tùy vào từng đối tượng sinh thường hay sinh mổ, các chuyên gia sẽ có hướng dẫn tư thế nằm ngủ khác nhau.

• Đối với mẹ sinh thường: Mẹ nên lựa chọn tư thế nằm nghiêng hoặc nằm ngửa, trong đó nằm ngửa là tư thế tốt nhất, không ảnh hưởng đến vết rạch tầng sinh môn. Tuy nhiên, đối với người gặp vấn đề về huyết áp thì không nên thường xuyên nằm ngửa.

• Đối với mẹ sinh mổ: Tư thế nằm tốt nhất là nằm nghiêng. Tư thế này có tác dụng hỗ trợ máu lưu thông và hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, đồng thời giúp vết mổ không bị căng, mẹ dễ dàng di chuyển.

Thời gian kiêng quan hệ sau khi sinh là bao lâu?

Có rất nhiều người thắc mắc bà bầu sau khi sinh bao lâu thì có thể quan hệ được? Theo các chuyên gia, chuyện “chăn gối” vợ chồng cần được kiêng cữ tuyệt đối trong tối thiểu 2 tháng đầu sau khi sinh. Với những thai phụ sinh mổ tốt nhất nên kiêng quan hệ tình dục đến 3 tháng.

Thời điểm 3 tháng sau khi sinh là lúc tử cung đã co lại, vết rạch tầng sinh môn cũng như vết mổ lấy thai cũng đã lành hẳn. Vì vậy, việc quan hệ tình dục sẽ không gây ra tình trạng viêm nhiễm. 

Ngoài thời gian kiêng quan hệ thì tránh thai cũng là vấn đề cần lưu ý khi chăm sóc bà bầu sau khi sinh. Thời điểm mẹ có thể mang thai trở lại sau khi sinh tốt nhất là 2 năm. Trong thời gian cần tránh thai, mẹ nên áp dụng các biện pháp an toàn như: đeo bao cao su, uống thuốc tránh thai, cấy que hay đặt vòng tránh thai,...

Ngoài những vấn đề nêu trên, bà bầu sau khi sinh còn phải chú ý đến ngủ đủ giấc và vận động vừa sức để rèn luyện sức khỏe, giảm bớt căng thẳng, stress và nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. 

Có thể thấy, việc chăm sóc bà bầu sau khi sinh có vai trò cực kỳ quan trọng, đòi hỏi mẹ bầu và những người thân trong gia đình cần hết sức lưu ý. Hy vọng với những kiến thức mà Monkey chia sẻ trong bài viết này sẽ góp phần giúp mẹ bầu sau sinh phục hồi sức khỏe nhanh chóng.