Cách sơ cứu trẻ bị hóc thức ăn cha mẹ cần biết

Nguyên nhân khiến trẻ dễ bị hóc đồ ăn hay dị vật

Trẻ bị hóc sặc là do các dị vật mắc lại trong đường thở của trẻ cản trở sự lưu thông oxy khiến cơ thể sinh phản ứng ho sặc nhằm loại bỏ dị vật ra ngoài. Các loại dị vật có thể gây hóc ở trẻ nhỏ rất đa dạng từ các loại vật thể rắn như đồ chơi, các loại hạt ngũ cốc, viên kẹo,...chúng cũng có thể là các vật thể mềm, đặc dẻo như cháo, súp…Các nguyên nhân gây hóc ở trẻ nhỏ như sau:

• Trẻ ngậm đồ ăn trong miệng hay ngậm đồ chơi vào miệng vô tình hít mạnh khiến dị vật từ đó đi vào trong đường thở và bị mắc lại.

• Trẻ chạy, nhảy, chơi đùa, cười đùa…trong khi mồm đang ngậm thức ăn khiến thức ăn dễ tuột sâu và mắc lại trong đường thở.

• Dị vật có thể lẫn trong cháo, bột dặm của trẻ khi không được kiểm tra kỹ. Đặc biệt nguy hiểm khi các dị vật có trong đồ ăn của trẻ là các mảnh xương nhỏ như xương cá, xương gà.

• Trẻ bị hóc nghẹn khi uống viên thuốc quá to mà không được nghiền nhỏ.

Các dấu hiệu cho thấy trẻ đang bị hóc đồ ăn

Cha mẹ cần phát hiện sớm tình trạng trẻ bị nghẹt đường thở do hóc dị vật để có thể xử lý kịp thời đảm bảo an toàn tính mạng của trẻ. Những biểu hiện cho thấy trẻ bị hóc dị vật:

• Trẻ đang chơi hay đang ăn bình thường đột nhiên có các biểu hiện như ho, sặc sụa tím tái, khó thở, ngạt thở, trợn mắt, có thể cố ho, khạc để tống dị vật ra ngoài. 

• Trẻ gắng sức thở, lịm dần rồi ngừng thở

• Tình trạng này có thể chỉ thoáng qua rồi tự hết khi dị vật đã được đưa ra ngoài, tuy nhiên nếu không xử trí kịp thời trẻ có thể ngưng thở và tử vong ngay sau đó.

Cách xử lý khi trẻ bị hóc đồ ăn

Khi trẻ bị hóc đồ ăn cha mẹ cần bình tĩnh xử lý để tránh làm trẻ bị hoảng sợ, bởi trẻ thường có xu hướng nuốt dị vật xuống dưới, điều này khiến tình trạng bị hóc của trẻ ngày càng nghiêm trọng. Thời gian vàng để có thể đảm bảo trẻ an toàn khi bị hóc dị vật đó là 4 phút đầu tiên, nếu không lấy được dị vật ra ngoài trẻ có nguy cơ bị ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ. 

Cách xử lý khi bé bị hóc thức ăn vẫn còn tỉnh táo

Trong trường hợp bé bị hóc đồ ăn nhưng vẫn còn tỉnh táo, người đang còn hồng hào, bé có biểu hiện ho hay khóc thành tiếng thì tình trạng hóc của bé không quá nghiêm trong, bé vẫn có thể hô hấp. Khi này cha mẹ cần xử lý như sau:

• Cha mẹ thật bình tĩnh đứng bên cạnh cổ vũ và động viên trẻ tiếp tục ho để tống được dị vật ra khỏi đường thở.

• Không dùng ngón tay cho vào trong họng của trẻ để tìm vật lạ hay cho trẻ ăn uống thêm bất kì thứ gì bởi hành động này vô tình khiến dị vật bị trôi sâu hơn. Chỉ lấy những vật mà cha mẹ có thể nhìn thấy được

• Sau khi cơn ho của trẻ đã được dịu lại nếu trẻ vẫn còn thở mạnh, có tiếng ồn hay vẫn còn ho thì cha mẹ cần đưa trẻ đi bệnh viện ngay lập tức bởi dị vật đã đi sâu vào trong phế quản của trẻ. Nếu không được xử lý kịp thời sẽ khiến trẻ có nguy cơ bị viêm phế quản mãn tính.

• Nếu bé bị thở gấp, thở một cách khó khăn, bé cố để thở, cha mẹ cần đưa trẻ đi gặp bác sĩ để được gắp bỏ dị vật

Cách sơ cứu khi trẻ bị hóc đồ ăn đúng cách

Khi phát hiện trẻ bị hóc đồ ăn cha mẹ cần xử lý như thế nào? Các cách xử lý phù hợp cho trẻ trong từng độ tuổi được các bác sĩ khuyến cáo như sau:

Đối với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi (Vỗ lưng, Ấn ngực)

Với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp dưới đây để nhằm loại bỏ dị vật ra khỏi đường thở của bé trong lúc chờ xe cấp cứu đến. 

Phương pháp vỗ lưng cho trẻ

• Bước 1: Đặt trẻ nằm sấp trên cánh tay hoặc đùi của bạn sao cho đầu chúc xuống thấp hơn mức của ngực.

• Bước 2: Dùng gốc bàn tay hay đoạn cuối của lòng bàn tay để vỗ mạnh 5 lần vào vị trí ở vùng lưng, giữa hai xương bả vai của trẻ.

• Bước 3: Kiểm tra miệng của trẻ xem có dị vật nào vừa xuất hiện. Chú ý, cần cẩn thận giữ nguyên tư thế đầu chúc để kiểm tra, tránh để dị vật trôi lại vào trong đường thở.

• Bước 4: Nếu thực hiện biện pháp vỗ lưng ba lần và không hiệu quả, cần chuyển sang động tác ấn ngực.

Đối với phương án hai là biện pháp ấn ngực, thực hiện theo các bước sau đây:

• Bước 1: Đặt trẻ nằm ngửa trên cánh tay hoặc trên đùi của bạn sao cho đầu chúc xuống thấp hơn mức của ngực.

• Bước 2: Dùng hai ngón tay ấn 5 lần vào vùng nửa dưới xương ức nằm ở giữa ngực của trẻ.

• Bước 3: Kiểm tra nhanh miệng của trẻ xem có dị vật nào xuất hiện. Chú ý vẫn giữ nguyên tư thế đầu thấp.

• Bước 4: Nếu trẻ vẫn có dấu hiệu tắc đường thở như thở gắng sức, thở khò khè, ho…Cần làm luân phiên 5 lần động tác vỗ lưng rồi tới 5 lần động tác ấn ngực. 

Đối với trẻ trên 2 tuổi (Heimlich)

Đối với trẻ từ hai tuổi trở lên, có thể áp dụng biện pháp Heimlich hay biện pháp ấn bụng để tống dị vật ra khỏi đường thở cho trẻ. Động tác đơn giản này có tác dụng làm tăng áp lực trong bụng và ngực từ đó tống dị vật ra ngoài. Cách thực hiện biện pháp Heimlich như sau:

• Bước 1: Nếu trẻ còn tỉnh và giữ được ý thức, đứng sau lưng, vòng hai tay ôm lấy thắt lưng trẻ. Nếu trẻ đã đi vào trạng thái hôn mê, để trẻ nằm ngửa, quỳ xuống dạng hai chân đặt cạnh đùi của trẻ.

• Bước 2: Một tay nắm chặt thành nắm đấm, đặt ở vùng thượng vị (vùng nằm ngay dưới mũi xương ức). Bàn tay còn lại ôm lấy nắm đấm.

• Bước 3: Ấn 5 lần dứt khoát, mạnh và nhanh vào bụng, theo hướng từ dưới lên trên, từ trước ra sau.

• Bước 4: Quan sát xem trẻ có nhổ ra vật gì không. Ngược lại, nếu trẻ vẫn còn biểu hiện tình trạng tắc nghẽn, cần tiếp tục động tác ấn bụng như trên.

Cần làm gì nếu trẻ bị hôn mê và ngưng thở

Trong trường hợp bé bị hôn mê, lịm dần và ngưng thở, cha mẹ cần gọi xe cấp cứu ngay để đưa trẻ đến bệnh viện. Trong lúc chờ đợi cần tiến hành hồi sức tim phổi cho trẻ (hà hơi thổi ngạt và ấn tim ngoài lồng ngực) tỉ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim cứ như vậy đến khi nhân viên y tế đến nơi.

Xem thêm: 

Hướng dẫn cách xử lý khi trẻ em bị hóc kẹo cho cha mẹ

Những sai lầm nào cha mẹ thường gặp phải khi xử lý trẻ bị hóc thức ăn

Cha mẹ cần tránh các sai lầm dưới đây hạn chế tình trạng trẻ bị hóc thức ăn không khỏi mà còn bị nặng hơn:

• Cha mẹ không có kiến thức và kỹ năng để xử lý tình huống trẻ bị hóc thức ăn vì thế bị mất bình tĩnh và lúng túng, không thể xác định chính xác việc trẻ có bị hóc dị vật đường thở hay không và cũng không thể thực hiện sơ cứu đúng cách.

• Cố gắng lấy tay hoặc các vật khác vào miệng trẻ để móc dị vật ra khỏi đường thở, điều này có thể làm dị vật xuống sâu hơn, hoặc gây trầy xước, chấn thương niêm mạc vùng hầu họng của trẻ.

• Sử dụng một số mẹo dân gian như: cho trẻ nuốt cơm, hoa quả, uống nước...điều này có thể khiến tình trạng hóc dị vật trở nên nghiêm trọng hơn.

• Vuốt xuôi ngực trẻ: Mỗi khi trẻ sặc hay nghẹn, nhiều bậc phụ huynh có thói quen vuốt ngực cho trẻ, đây là cách làm sai vì có thể làm dị vật chui sâu hơn vào đường thở gây tắc nghẽn và nguy hiểm hơn cho trẻ..

Cần đề phòng nguy cơ trẻ bị hóc thức ăn như thế nào

Để phòng ngừa nguy cơ trẻ bị hóc thức ăn, cha mẹ cần lưu ý những điểm sau để đảm bảo an toàn cho trẻ khi ăn uống:

Khi cho bé bú

• Bế bé đúng tư thế, đầu cao hơn ngực. Trong suốt quá trình cho trẻ bú, mẹ cần quan sát bé thật kỹ, đảm bảo động tác mút sữa và nuốt xuống một cách nhịp nhàng. Khuyến khích con nuốt xong thức ăn lại bú tiếp, hạn chế bé bú liên tiếp rất dễ bị sặc. 

• Sau khi bú xong, cha mẹ hoặc người trông trẻ cần bế bé lên vai, dựng thẳng người của trẻ để giúp bé ợ hơi, vỗ lưng nhẹ tránh gây sặc sau khi ăn.

• Trong trường hợp trẻ bú bình, cha mẹ nên lưu ý kiểm tra núm vú sao cho lỗ thông núm ti không nên quá rộng khiến sữa chảy xuống dồn dập bé không nuốt kịp. Hạn chế cho bé bú khi đang nằm, khóc, chơi, ho…

Khi bé ăn dặm, ăn cháo, ăn đồ ăn thông thường

• Không nên ép bé ăn nhiều, không cho bé ăn khi đang chơi đùa, nói chuyện, chạy nhảy khiến bé dễ bị nôn trớ hay bị sặc.

• Người lớn cần bình tĩnh trước tình huống này, nhiều cha mẹ khi phát hiện ra trẻ tự ý cho hạt hay đồ chơi vào miệng, cha mẹ hét lên hốt hoảng, cố gắng móc họng bé, điều này làm con sợ hãi và khiến dị vật chui vào càng sâu hơn. 

• Dạy trẻ ăn từ từ và nhai kỹ, không nuốt vội vàng. Đảm bảo đúng chế độ ăn uống theo lứa tuổi của trẻ.

• Không cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi ăn thức ăn như lạc, thạch, nhãn, kẹo dẻo chip chip, hạt trân châu...bởi trẻ rất dễ nuốt phải và hóc vào đường thở.

• Cha mẹ cần thận trọng khi chế biến đồ ăn cho trẻ đặc biệt là với những loại thực phẩm có xương như thịt cá, gà.

Phòng ngừa và nắm chắc cách sơ cứu trẻ bị hóc thức ăn là điều mà cha mẹ cần trang bị để bảo đảm an toàn cho trẻ và có thể tự mình xử lý trong một số tình huống cần thiết. Trẻ nhỏ dưới 3 tuổi là các đối tượng cần cực kỳ chú ý bởi trẻ có nguy cơ bị hóc dị vật cao, cha mẹ cần quan sát trẻ thường xuyên để hạn chế các nguy cơ bị hóc dị vật của trẻ.