Cách xử lý khi trẻ bị ngộ độc vitamin A

Phân loại ngộ độc Vitamin A

Ngộ độc vitamin A là hiện tượng nồng độ vitamin A trong cơ thể vượt quá mức cho phép. Có 2 loại ngộ độc vitamin A mạn tính và ngộ độc cấp tính.

Ngộ độc vitamin A mạn tính

Tình trạng này xuất hiện khi cho bé sử dụng vitamin A liều cao kéo dài. Các triệu chứng đặc thù khi bé bị ngộ độc mạn tính như:

• Mệt mỏi, dễ bị kích thích

• Chán ăn, ăn không ngon miệng, bị sụt cân

• Có biểu hiện buồn nôn, rối loạn tiêu hóa

• Có thể gây sốt

• Da vàng, tóc rụng, khô môi, nứt nẻ môi và chảy máu

• Loét miệng, chốc mép

• Hô hấp có vấn đề

• Hay quên, đầu óc lú lẫn

• Trẻ bị thiếu máu, nhức đầu, canxi trong máu cao, phù nề dưới da, đau xương khớp

Ngộ độc cấp tính

Khi uống vitamin A với liều rất cao có thể dẫn tới ngộ độc cấp tính. Thông thường các triệu chứng xuất hiện sau khi uống vitamin A khoảng 6 - 24 tiếng với các biểu hiện:

• Hay buồn ngủ, chóng mặt hoa mắt, buồn nôn, nôn; 

• Dễ bị kích thích, đau đầu, mê sảng và co giật, tiêu chảy... 

Nguyên nhân gây ngộ độc vitamin A ở trẻ nhỏ

Ngộ độc vitamin A thường xuất hiện do dư thừa quá nhiều vitamin A, đặc biệt đối với các bệnh nhân đang cần được điều trị một số bệnh nhất định và đặc biệt cần bổ sung loại vitamin này. Khi lượng vitamin dư thừa quá nhiều sẽ tích tụ về gan, lâu dần sẽ gây nên hiện tượng ngộ độc mạn tính.

Trẻ nhỏ cũng có thể nuốt nhầm vitamin A do không nhận thức được nguy hiểm, cũng đã có khá nhiều ca trẻ cấp cứu do ngộ độc vitamin A cấp tính do nuốt nhầm.

Trẻ bị ngộ độc vitamin A những triệu chứng nào?

Ngoài các biểu hiện tương tự như người lớn, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khi bị ngộ độc vitamin A còn có các biểu hiện:

• Tăng áp lực nội sọ (thóp căng)

• Mắt lồi

• Thị lực bị ảnh hưởng song thị

• Trẻ không tăng cân

Khi ngừng dùng vitamin A thì các triệu chứng trên cũng mất dần tuy nhiên xương có thể ngừng phát triển do các đầu xương đã bị cốt hóa.

Hướng dẫn cách xử lý khi trẻ bị ngộ độc vitamin A

Khi phát hiện trẻ bị ngộ độc vitamin A thì cần ngay việc cho trẻ uống vitamin liều cao. Các triệu chứng sẽ thuyên giảm sau vài tuần và phục hồi hoàn toàn khi ngưng sử dụng hoặc giảm bớt liều lượng

Nếu xảy ra các biến chứng nguy hiểm hơn như ảnh hưởng đến gan, thận cần mang trẻ đến gặp bác sĩ để điều trị kịp thời.

Tùy vào mức độ ngộ độc, thời gian phát hiện bị ngộ độc và phương pháp điều trị mà bé có thể hồi phục nhanh hay không. Hầu hết trẻ sẽ hồi phục hoàn toàn sau khi ngưng sử dụng vitamin A trong những trường hợp bị nhẹ và phát hiện sớm. Tuy nhiên với mức độ nghiêm trọng hơn đã ảnh hưởng đến các cơ gan như gan thật khiến chúng suy yếu thì khả năng phục hồi phụ thuộc nhiều mà mức độ nghiêm trọng của tổn thương.

Để đảm bảo an toàn nhất, hãy đem trẻ đi thăm khám bác sĩ để có lời khuyên, tư vấn tốt nhất và có thể điều trị kịp thời cho trẻ.

Xem thêm: Trẻ bị ngộ độc uống thuốc gì để nhanh khỏi- Lời khuyên từ chuyên gia

Sử dụng vitamin A đúng cách phòng chống ngộ độc

Vitamin A đối với trẻ em vô cùng quan trọng trong quá trình phát của trẻ nhỏ, vì thế cần được bổ sung cho trẻ nhất là trong giai đoạn từ 0 - 6 tuổi. Vì vậy hằng năm từ ngày 1/6 đến ngày 2/6, hàng triệu trẻ em trên toàn quốc đều được bổ sung vitamin A liều cao để ngăn ngừa nguy cơ thiếu hụt vitamin A.

Vitamin A tan trong dầu, thuộc nhóm vitamin có chức năng điều hoà tổng hợp protein, có tác dụng bảo vệ mắt, chống quáng gà và các bệnh khô mắt. Ngoài ra vitamin A còn đảm bảo sự phát triển bình thường của bộ xương, răng, bảo vệ tính toàn vẹn của tế bào biểu mô, niêm mạc, da. Hơn nữa nó còn đóng vai trò trong tăng trưởng và tăng cường miễn dịch của cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm virus.

Trẻ cần được bổ sung bao nhiêu vitamin A mỗi ngày

Vitamin A có nhiều trong các loại thực phẩm như gan, thịt cá, dầu cá, trứng, sữa, rau xanh, các loại củ quả có màu vàng cam như cà rốt, bí đỏ,...; các loại hoa quả như xoài, dứa, đu đủ hay một số loại hạt ngũ cốc dinh dưỡng. Bổ sung vitamin A cho trẻ bằng cách cho trẻ ăn nhiều các loại thực phẩm trên. Lượng vitamin A trẻ cần được cung cấp mỗi ngày tính theo đơn vị RAE như sau:

Đối với trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi, để phòng ngừa nguy cơ bị thiếu hụt vitamin A cần bổ sung liều phòng 6 tháng 1 lần như sau:

Những lưu ý cách cho trẻ uống Vitamin A 

Dư thừa vitamin A gây ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của trẻ nhỏ vì thế việc bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ phải đúng liều lượng và đúng cách. Cần lưu ý những thông tin sau khi bổ sung vitamin A cho trẻ nhỏ:

• Đối với trẻ 6-12 tháng tuổi: Chỉ cho trẻ uống mỗi lần nửa viên bằng cách đếm số giọt. Dùng ngón trỏ và ngón cái giữ đầu viên nang, dùng kéo cắt đầu núm viên nang, bóp đếm khoảng 3-4 giọt Vitamin A (tương đương nửa viên) là dừng lại. Sau đó cho trẻ tráng miệng bằng một thìa nước.

• Đối với trẻ 12-23 tháng tuổi: Tương tự với trẻ 6 - 12 tháng tuổi, thực hiện cho trẻ uống vitamin A bằng cách bóp giữ dịch viên nang vitamin A vào miệng trẻ. Bóp hết hoàn toàn dịch viên nang vào miệng trẻ sau đó cho trẻ tráng miệng lại bằng nước. 

• Đối với trẻ trên 24 tháng tuổi: Có thể cho trẻ nhai hoặc nuốt viên nang vitamin A rồi cho trẻ uống nước.

Tuy vitamin A rất an toàn nhưng cha mẹ sau khi đưa trẻ uống vitamin A cần lưu ý theo dõ sức khỏe của con trong vòng 2 ngày đầu để có thể xử lý kịp thời một số tác dụng không mong muốn. 

Một số tác dụng không mong muốn có thể xảy ra sau khi trẻ uống Vitamin A là nôn ói, tiêu chảy, đầy bụng, đau đầu, thóp hơi phồng, sưng tấy, ngứa da, sưng mặt hoặc môi, dị ứng. Các triệu chứng này sẽ hết sau 1-2 ngày do trẻ quá nhạy cảm với thuốc, không phải tình trạng ngộ độc và không gây nguy hiểm cho trẻ. 

Không lạm dụng vitamin A

Vitamin A tuy rất tốt cho sức khỏe nhưng việc tự ý bổ sung Vitamin A quá mức cần thiết sẽ gây nhiều hệ lụy, ngộ độc, ảnh hưởng gan, thậm chí tử vong.

Cụ thể, với người lớn nếu bổ sung vitamin liều cao trên 1.500.000 đơn vị/ngày, trẻ em trên 300.000 đơn vị/ngày sẽ nguy cơ ngộ độc cấp sau khi uống thuốc từ 4 – 6 giờ. Sử dụng vitamin A liều cao trên 100.000 đơn vị/ngày  trong 10 – 15 ngày liên tục có nguy cơ ngộ độc mạn tính với các triệu chứng điển hình tiêu chảy, gan to, da đổi màu, tăng calci, phù. Trẻ nhỏ ngộ độc có nguy cơ tăng áp lực nội sọ (căng thóp), ù tai,…

Sử dụng vitamin A liên tục mỗi ngày gây nguy cơ tổn thương gan thậm chí là xơ gan nếu uống 15.000 – 40.000 đơn vị/ngày trong một năm. Nếu sử dụng liều cao hơn, chỉ mất vài tháng sẽ ngộ độc. 

Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi không cần bổ sung vitamin A vì sữa mẹ đã có chứa loại vitamin này. Mẹ ăn nhiều các loại thực phẩm giàu vitamin A như gan, cá, sữa, cà rốt, bí đỏ,...đã có thể cung cấp đầy đủ vitamin A cho trẻ trong thời kì này.

Nếu cảm thấy trẻ có nguy cơ bị thiếu hụt vitamin A hãy đưa trẻ đi bác sĩ thăm khác để có thể đưa ra liều lượng phù hợp với trẻ.

Trẻ bị ngộ độc vitamin A cũng không quá nguy hiểm nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên khi sử dụng với liều lượng cao trong thời gian kéo dài cha mẹ cần cựu kỳ lưu ý để không bị ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ nhỏ. Phòng chống nguy cơ thiếu hụt vitamin A ở trẻ nhỏ vô cùng quan trọng nhưng cũng cần thận trọng trong quá trình cho trẻ sử dụng.