Ở cữ là gì? Bật mí cách ở cữ sau sinh khoa học đúng cách cho các mẹ

Ở cữ là gì? 

Ở cữ sau sinh là giai đoạn để mẹ nghỉ ngơi, bồi bổ để hồi phục sức khỏe sau quá trình vượt cạn. 

Tại Việt Nam, ở cữ là thuật ngữ chỉ giai đoạn nghỉ ngơi sau sinh của người phụ nữ. Thời gian này, người phụ nữ sẽ nghỉ ngơi chủ yếu trên giường, trong phòng ngủ để lấy lại năng lượng sau thời gian mang thai và sinh em bé. Việc áp dụng các cách kiêng cữ khoa học sẽ giúp sức khỏe của mẹ sớm hồi phục như ban đầu.

Tại một số nước châu Á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản cũng có những cách gọi khác nhau về ở cữ. Cụ thể, ở Trung Quốc, người ta gọi ở cữ là sitting the month, ở Hàn Quốc là Samchilil, ở Nhật Bản là Sango no hidachi. 

Ở cữ sau sinh bao lâu là đủ?

Tùy thuộc vào quan niệm văn hóa mỗi quốc gia, mỗi vùng miền mà thời gian ở cữ sẽ khác nhau. Tại Việt Nam, việc ở cữ sau sinh bao lâu được chia thành 2 mốc thời gian.

• Theo quan niệm dân gian từ xưa của các bà, các mẹ, phụ nữ sau sinh cần kiêng cữ đủ 3 tháng. Một số khác thì bảo rằng cần phải đảm bảo đủ 3 tháng 10 ngày (tương đương với 100 ngày). 
• Ngày nay các bác sĩ khuyến cáo, mẹ sau sinh nên ở cữ tối đa 1 tháng sau sinh. Nếu tình hình sức khỏe hồi phục tốt, thời gian ở cữ có thể ngắn hơn. 

Tại sao phụ nữ sau sinh phải ở cữ? 

Ở cữ sau sinh có vai trò quan trọng bởi đây là thời gian giúp hồi phục sức khỏe cho cả mẹ và con. Một số lợi ích cụ thể khi thực hiện chế độ kiêng cữ sau sinh đúng cách và khoa học như sau:

• Hồi phục sức khỏe: Sau khi sinh cơ thể mẹ thường rất nhiều, mất nhiều năng lượng cho việc vượt cạn. Vì vậy, quãng thời gian ở cữ sau sinh sẽ giúp mẹ tái tạo lại năng lượng, cơ thể được nghỉ ngơi để hồi phục như trước. 

• Ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh hậu sản: Theo quan niệm, nếu như không thực hiện kiêng cữ sau sinh đúng cách sẽ gia tăng nguy cơ mắc các bệnh hậu sản. Ví dụ như, việc kiêng lạnh, kiêng gió sẽ giúp mẹ tránh khỏi các bệnh về đau nhức xương khớp. Kiêng mang đồ nặng giúp mẹ tránh thoái hóa, thoát vị. 

• Bảo vệ sức khỏe của em bé: Sức khỏe của mẹ khỏe mạnh sẽ cung cấp nhiều dưỡng chất hơn cho em bé. Vì thế, việc mẹ ở cữ sau sinh cũng giúp con hấp thu được nhiều dưỡng chất tốt cho quá trình phát triển trí não và thể chất. 

Chia sẻ kinh nghiệm ở cữ sau sinh đúng cách

Chúng ta đều nghe nói rất nhiều về việc phải ở cữ sau khi sinh con. Tuy nhiên có rất ít người biết cách nên ở cữ thế nào đúng cách, tốt cho sức khỏe nhất. Dưới đây là một số kinh nghiệm khi ở cữ, mẹ hãy tham khảo nhé. 

Vệ sinh cá nhân sạch sẽ

Theo quan niệm dân gian, mẹ sau sinh nên kiêng tắm gội, đánh răng, kiêng đụng nước sau khi sinh. Tuy nhiên, đây là các quan điểm hoàn toàn SAI. 

Mẹ sau sinh, đang ở cữ cần tắm gội đều đặn, vệ sinh răng miệng hàng ngày để vi khuẩn không thể sinh sôi. Đồng thời, mẹ cũng cần chú ý chăm sóc vết rạch tầng sinh môn, hoặc vết mổ sau sinh để tránh trường hợp nhiễm trùng, mưng mủ. Đối với vùng kín, để tránh viêm nhiễm, nấm mốc, mẹ có thể thực hiện xông hàng ngày bằng lá trầu không để diệt khuẩn. 

Một số điều mẹ cần lưu ý trong vệ sinh cá nhân khi ở cữ như sau: 

• Sinh thường có thể tắm sau 3 đến 4 ngày sinh, sinh mổ có thể tắm sau 6 đến 7 ngày. 

• Mỗi lần tắm từ 5 đến 10 phút, tắm bằng nước ấm nhiệt độ từ 37 đến 40 độ C. 

• Có thể kết hợp tắm hoặc gội đầu bằng lá thảo dược để diệt khuẩn, tránh nấm mốc, thư giãn. 

• Không nên tắm và gội đầu cùng lúc, sẽ khiến cơ thể dễ bị nhiễm lạnh. 

• Vùng kín cần vệ sinh hàng ngày, rửa 3 lần/1 ngày, tránh thụt rửa sâu, lau khô sau khi vệ sinh. 

Ăn đầy đủ dưỡng chất

Bổ sung dưỡng chất cũng cực kỳ quan trọng trong giai đoạn ở cữ sau sinh. Trong thời gian này, mẹ cần đặc biệt chú ý bổ sung những thực phẩm tốt cho cơ thể và hạn chế hoàn toàn những thực phẩm xấu. 

Những dưỡng chất, thực phẩm nên ăn: 

• Protein: Cung cấp năng lượng cho mẹ, đóng vai trò chủ đạo trong việc phục hồi và nâng cao sức khỏe. Protein thường có nhiều trong thịt bò, lòng đỏ trứng gà, thịt gia cầm, cá, thịt lợn. 
• Vitamin: Một số nhóm vitamin C, D có vai trò nâng cao sức đề kháng, chống lại bệnh tật. Một số khác như vitamin A, B, E có tác dụng kích thích sản sinh chất chống oxy hóa, collagen, giúp tái tạo và sản sinh tế bào trong cơ thể. Vitamin thường có nhiều trong các loại trái cây. Vì vậy, mẹ nên ăn thường xuyên một số loại như bơ, táo, cam, bưởi, việt quất, cà chua,...
• Canxi, sắt, photpho, Magie: Có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình trao đổi chất bên trong cơ thể. Ngoài ra, còn có tác dụng bổ huyết, tốt cho xương và sức khỏe tim mạch. Mẹ có thể bổ sung những khoáng chất trên qua các loại hải sản vỏ cứng, và một số loại trái cây như táo, nho
• Omega, DHA: Omega, DHA là những hợp chất không thể thiếu cho quá trình phát triển của trí não. Vì vậy, việc mẹ bổ sung nhiều thực phẩm giàu omega -3 sẽ giúp em bé được phát triển trí tuệ tốt hơn. Những thực phẩm giàu omega và DHA như cá hồi, dầu ô liu, hạt dinh dưỡng,... 
• Chất xơ: Là chất xúc tác quan trọng trong các hoạt động trao đổi, nuôi dưỡng của cơ thể. Ngoài ra, nó còn giúp mẹ ngăn ngừa một số bệnh trạng sau sinh như táo bón. Chất xơ thường có nhiều trong rau xanh, vì vậy các bác sĩ thường khuyên mẹ nên ăn nhiều rau sau khi sinh. 

Những dưỡng chất, thực phẩm nên kiêng: 

• Đồ ăn dầu mỡ: Ăn nhiều đồ dầu mỡ làm tăng nguy cơ bị mắc các bệnh về tim mạch và huyết áp cao. Bởi loại đồ ăn này sẽ làm suy giảm cholesterol HDL tốt và tăng cholesterol xấu trong cơ thể. Đồng thời, chúng cũng sẽ khiến mẹ bị tăng cân, béo phì sau sinh. 
• Đồ ăn chua lên men: Nhiều người cho rằng mẹ sau sinh nên kiêng hoàn toàn các thực phẩm chua. Tuy nhiên, mẹ chỉ cần kiêng những đồ ăn có vị chua gắt như xoài, cóc. Vì khi ăn nhiều chúng sẽ khiến mẹ bị ê buốt răng miệng. Ngoài ra, mẹ cũng nên kiêng những đồ ăn chua lên men như dưa cà muối, kim chi. Trong những đồ ăn này có chứa một hợp chất gây ung thư, cực kỳ không tốt cho sức khỏe. Vì vậy, nếu mẹ ăn trong thời kỳ cho con bú, cũng sẽ khiến em bé bị ảnh hưởng. 
• Đồ chứa chất kích thích: Một số thực phẩm, đồ uống như rượu, bia, cà phê, socola đen có chứa chất kích thích. Chúng không tốt cho quá trình trao đổi chất, khả năng tiêu hóa và hệ thần kinh của mẹ. Vì vậy, mẹ tuyệt đối không sử dụng những thứ kể trên trong thời gian ở cữ. 

Xem thêm: Sau sinh 1 tháng nên ăn gì, kiêng ăn gì? 

Uống đủ nước

Nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với cơ thể của chúng ta. Khoa học đã chỉ ra rằng, 70% cơ thể con người là nước, chúng hiện diện trong mọi quá trình diễn ra trong cơ thể như trao đổi chất, tái tạo, sản sinh, tiêu hóa,... Đối với mẹ sau sinh cho con bú, nước cũng góp phần vào quá trình sản xuất và kích thích nguồn sữa chất lượng. Vì vậy mẹ cần uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày trong thời gian ở cữ nhé. 

Đặc biệt lưu ý, trong thời gian này mẹ cần kiêng uống nước lạnh, đá, các loại đồ uống có ga, cồn, chất kích thích. 

Vận động đúng cách

Rèn luyện sức khỏe sau khi sinh giúp mẹ nhanh chóng hồi phục sức khỏe hơn. Tuy nhiên, không phải cách vận động nào cũng có hiệu quả trong thời gian này. Nếu vận động sai cách có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. 

Vì vậy, trong giai đoạn này, mẹ nên vận động nhẹ nhàng với tần suất vừa phải, không quá sức. Một số bộ môn mẹ nên tham gia như bơi, yoga, đi bộ, với thời gian tập khoảng 30 phút mỗi ngày. 

Mẹ không nên vội vàng trong việc siết cân, giảm bụng, giảm eo mà tập các bài tập quá sức. Điều này sẽ làm tổn thương hệ thống cơ và xương khớp của mẹ. 

Nghỉ ngơi đầy đủ

Nghỉ ngơi khoa học, đầy đủ sẽ giúp mẹ nhanh chóng hồi phục hơn. Đặc biệt, ngủ là thời gian bên trong cơ thể diễn ra các hoạt động tái tạo và trao đổi chất. Vì vậy, mẹ cần ngủ đủ giấc để cơ thể phát triển khỏe mạnh. 

Trung bình mỗi ngày mẹ nên ngủ từ 8 đến 10 tiếng. Nếu mẹ bị mất ngủ vào ban đêm do con quấy khóc thì hãy tranh thủ nghỉ ngơi bù vào ban ngày để lấy lại sức. Tuyệt đối không để tình trạng mất ngủ kéo dài, cực kỳ nguy hiểm. 

3+ Quan niệm sai lầm về việc ở cữ sau sinh 

Hiện nay, vẫn tồn tại một số quan niệm sai lầm liên quan tới ở cữ sau khi sinh. Các mẹ cần hiểu rõ và nhận ra cái sai của những quan niệm này, tránh làm theo kẻo rước họa vào thân. 

Nằm than để sưởi ấm

Nằm than để sưởi ấm là quan niệm kiêng cữ cực kỳ cổ hủ, lạc hậu, gây nguy hiểm đến tính mạng. Trên thực tế, khi đốt than để sưởi ấm, khi CO2 sẽ tỏa ra trong không khí. Nếu hít phải một lượng CO2 quá lớn có thể dẫn đến ngộ độc. Nguy hiểm hơn, phổi có thể bị tổn thương, thậm chí ngừng hoạt động do sự hao hụt oxy trong không khí. Vì thế, nếu mẹ đốt than sưởi ấm sau sinh trong phòng kín sẽ cực nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Tuyệt đối không làm theo quan điểm này. 

Kiêng tắm gội

Ngày xưa, ông bà ta khuyên rằng sau sinh nên kiêng tắm gội khoảng 1 tháng. Tuy nhiên đây cũng là một quan niệm SAI. Sau khi sinh, cơ thể mẹ sẽ tiết ra nhiều mồ hôi và sản dịch, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi. Vì thế, mẹ nên vệ sinh cơ thể hàng ngày để đảm bảo vệ sinh sạch sẽ. 

Kiêng gió tuyệt đối

Người xưa nói rằng mẹ sau sinh cần kiêng gió tuyệt đối để tránh các bệnh phong thấp. Tuy nhiên, quan điểm này KHÔNG ĐÚNG hoàn toàn. Mẹ sau sinh kiêng gió là điều quan trọng nên làm. Nhưng việc kiêng gió cũng không cần thực hiện quá khắt khe đến mức tránh hoàn toàn, chỉ ở trong phòng kín. Nếu làm như vậy còn khiến sức khỏe của mẹ sau sinh nhanh suy yếu hơn.

Kiêng gió nghĩa là mẹ sẽ hạn chế ra ngoài vào các thời điểm sáng sớm và đêm khuya để tránh gió độc hại. Những thời gian còn lại, mẹ có thể ra ngoài để hít thở không khí. Bên cạnh đó, mẹ cũng nên ở trong phòng thoáng khí, ngập ánh sáng mặt trời để tinh thần tốt hơn. 

Trên đây là những kiến thức về ở cữ là gì và cách ở cữ sau sinh tốt nhất. Mong rằng những kiến thức trên sẽ giúp mẹ có cái nhìn khách quan nhất về vấn đề ở cữ cho mẹ sau sinh. Và mẹ hãy ghi nhớ những lưu ý trong bài để bảo vệ sức khỏe tốt nhất nhé.

Xem thêm: 

• Các ở cữ vào mùa hè tốt cho mẹ sau sinh
• 10 Quan niệm kiêng cữ theo dân gian mẹ nên biết