Cách dạy con của người Nhật [Tổng quan A-Z]

Vì sao ba mẹ nên học cách nuôi dạy con của người Nhật?

Không phải ngẫu nhiên mà cách dạy con của người Nhật được xuất bản thành những cuốn sách bán chạy trên khắp thế giới. Cách dạy con của người Nhật có gì đặc biệt mà ba mẹ nên tham khảo áp dụng? 

• Trẻ tự lập, trở thành người có ích: Người Nhật Bản luôn được đánh giá cao bởi tính kỷ luật, lòng biết ơn và sự phát triển con người toàn diện. Đây là nền tảng quan trọng khiến những đứa trẻ cũng được giáo dục một cách tốt nhất. Áp dụng phương pháp dạy con của người Nhật Bản sẽ giúp ba mẹ dạy con tính kỷ luật, đạo đức, hướng đến một đứa trẻ tốt, công dân tốt ngay từ khi còn nhỏ. 

• Trẻ tự tin thể hiện bản thân: Cách dạy con của người Nhật luôn chú trọng tính tự giác và tự tin của con. Ba mẹ dạy con theo phương pháp của người Nhật sẽ giúp con có thêm cơ hội để phát triển và khám phá thế giới xung quanh. Quan trọng nhất, con tự tin và dám thể hiện mong muốn, nhu cầu, sở thích của bản thân.

• Tình cảm cha mẹ và trẻ luôn gắn kết: Mặc dù rèn con tự lập từ sớm, nhưng phương pháp dạy con của người Nhật vẫn chú trọng việc gắn kết mối quan hệ giữa ba mẹ và con. 

• Trẻ được phát triển toàn diện tư duy, cảm xúc và thể chất: Ba mẹ luôn ở bên cạnh con, cùng con phát triển toàn diện với những phương pháp rèn luyện nhận thức, tình cảm, tư duy và cả thể chất. Những đứa trẻ khỏe mạnh, biết lắng nghe, tự tìm tòi và khám phá chính là mục tiêu trong cách dạy con của người Nhật. 

Những cách dạy con của người Nhật được hàng triệu ba mẹ trên thế giới quan tâm

Ba mẹ nào cũng muốn con của mình tự tin, tự lập, thông minh, ngoan ngoãn và có kỷ luật… Nhưng đôi khi, con có những hành vi đi ngược lại với những gì ba mẹ mong muốn và hướng đến. Điều này xảy ra vì chúng ra chưa tìm được phương pháp dạy con phù hợp, đúng đắn. Ba mẹ cùng Monkey tham khảo áp dụng những cách dạy con của người Nhật đang được hàng triệu ba mẹ trên thế giới quan tâm sau đây. 

Cách dạy con phát triển kỹ năng sống 

Những kỹ năng sống là điều kiện quan trọng trong cách dạy con của người Nhật mà ba mẹ cần dạy con ngay từ khi còn nhỏ, giúp con xử lý vấn đề một cách tốt hơn và trở thành một công dân có ích, có trách nhiệm và biết tôn trọng trong xã hội.

Dạy con tự lập

Có thể điều này sẽ khiến bạn ngạc nhiên: Ngay từ 2 -3 tuổi, trẻ em Nhật Bản đã có thể tự làm vệ sinh cá nhân, tự biết ngồi nghiêm chỉnh vào bàn ăn, và xúc ăn… Ba mẹ giúp con nhận thức được đây là những công việc của bản thân mà mình phải tự làm mà không cần ba mẹ phải nhắc nhở hay sự trợ giúp từ người khác. 

Chia sẻ công việc nhà

Ngay từ khi 2 tuổi, con đã hiểu và nhận thức được những lời ba mẹ nói nên ba mẹ Nhật Bản đã bắt đầu dạy con những việc nhà đơn giản nhất như vứt rác đúng nơi quy định, thu dọn đồ chơi, tự đánh răng, đi vệ sinh, bày khăn giấy… Khi con lớn hơn, ba mẹ tiếp tục hướng dẫn con thực hiện những nhiệm vụ phức tạp tùy theo độ tuổi. 

Biết chia sẻ công việc nhà với ba mẹ sẽ giúp hình thành ở con sự quan tâm, chia sẻ, giúp con học thêm về tinh thần trách nhiệm và tính tự lập. Quan trọng nhất, đây là những kỹ năng sống cơ bản nhất khi con bước vào độ tuổi trường thành. 

Cách dạy con phát triển ngôn ngữ 

Phát triển ngôn ngữ là một trong những cách dạy con của người Nhật quan trọng, được áp dụng ngay từ khi con ra đời. Vì ba mẹ hiểu rằng, để hệ tín hiệu ngôn ngữ của con hoạt động tốt, luyện cho con càng sớm càng có hiệu quả cao.

Dạy chữ từ sớm

Theo nhiều công trình nghiên cứu của Nhật, việc dạy chữ cho con từ sớm có thể làm thay đổi chức năng, và cấu tạo của não. Trẻ càng nhỏ, càng dễ xảy ra hiện tượng này, nên trẻ em Nhật Bản được học chữ từ rất sớm. Đặc biệt, từ 3 tới 6 tuổi là thời điểm học ngoại ngữ lý tưởng được nhiều ba mẹ Nhật tận dụng trau dồi ngôn ngữ cho con. 

Tiên phong trong giáo dục sớm cho trẻ tại Việt Nam và nhiều nước trên thế giới, Bộ đôi ứng dụng Monkey Junior và Monkey Stories đã nhận được sự tin tưởng của hơn 10 triệu ba mẹ đến từ 108 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đây đều là 2 ứng dụng học tiếng Anh dựa trên nguyên tắc học mà chơi, giúp con hào hứng trong suốt quá trình học. 

Monkey Junior: Ứng dụng học tiếng Anh cho trẻ mới bắt đầu 0-10 tuổi giúp trẻ học từ vựng và phát âm tiếng Anh chuẩn nhờ sự hỗ trợ của công nghệ trí tuệ nhân tạo AI. Chỉ với khoảng 10 phút học tiếng Anh mỗi ngày cùng Monkey junior, con có thể nắm bắt được 1.000 từ vựng tiếng Anh/ năm. Ngoài tiếng Anh, Monkey Junior còn có nhiều chương trình học ngôn ngữ khác để ba mẹ và con lựa chọn như tiếng Pháp, tiếng Nga, tiếng Trung Quốc…

Monkey Stories: Ứng dụng giúp trẻ giỏi tiếng Anh trước tuổi lên 10, phù hợp nhất với các bạn nhỏ 2-10 tuổi. Với hệ thống hơn 1.000 truyện tranh tương tác, hơn 300 sách nói, bài học Phonics bài bản… Monkey Stories giúp trẻ hoàn thiện cả 4 kỹ năng tiếng Anh nghe, nói, đọc và viết từ bé. 

Chú trọng truyện cổ tích

Giống như các bậc cha mẹ trên toàn thế giới, ba mẹ Nhật thường dạy con thông qua việc kể cho bé nghe những câu chuyện cổ tích. Thế giới thần thoại cùng những câu chuyện lạ kỳ ấy chính là chất liệu và niềm cảm hứng để hình thành nên tư duy sáng tạo của con trong tương lai. 

VMonkey - ứng dụng giúp con xây dựng nền tảng tiếng Việt vững chắc có hàng ngàn câu chuyện kể ngụ ngôn, cổ tích giúp con nuôi dưỡng trí tuệ cảm xúc (EQ) tốt nhất. Ba mẹ có thể tham khảo chi tiết ứng dụng: TẠI ĐÂY. 

Hạn chế các thiết bị điện tử nếu sử dụng không có mục đích

Ba mẹ Nhật ý thức rất rõ việc nếu cho con xem tivi quá nhiều hay quá sớm sẽ có thể khiến cấu trúc của đại não bị phá vỡ, chưa kể đến mất thời gian và có thể khiến con bị nghiện. Chính vì điều này, “tắt Tivi, bật ý tưởng” luôn là châm ngôn truyền miệng của hầu hết phụ huynh tại Nhật Bản. 

Trong cách dạy con của người Nhật, thay vì xem tivi, con sẽ được tiếp xúc với những hoạt động giải trí khác lành mạnh và ý nghĩa hơn như: Đi công viên, tưới cây, vẽ tranh, chăm sóc vật nuôi… 

Cách dạy con phát triển tư duy 

Trong giai đoạn 0 - 3 tuổi của con, ba mẹ Nhật đã tập trung vào việc dạy trẻ ghi nhớ, sau đó dạy trẻ tự tư duy. Nếu muốn con vừa phát triển ngôn ngữ và tư duy, ba mẹ có thể cho con làm quen với Monkey Math - ứng dụng học Toán bằng tiếng Anh theo chương trình GDPT Mới. 

Cách tra cứu, tìm tòi

Ba mẹ Nhật thường hướng dẫn con cách sử dụng những loại từ điển đơn giản để tra cứu thông tin ngay từ khi còn nhỏ. Trẻ có thể dùng từ điển đó để tra nghĩa của mọi từ vựng, cách viết đúng chữ Hán… Trẻ em sẽ rất dễ dàng tiếp nhận kiến thức nếu chúng tự tìm hiểu, tự tra cứu hơn là được người khác hướng dẫn một cách thụ động. Bằng cách này, con cũng có thể khám phá thế giới mới mẻ một cách đầy thú vị và chính xác mà không hề cảm thấy nhàm chán.

Kiên nhẫn lặp đi lặp lại

Đây là giai đoạn mà bé có khả năng ghi nhớ siêu phàm, vì thế ba mẹ cần dạy bé theo phương pháp lặp đi lặp lại. Khi con lớn dần, sự tích lũy các thông tin của não bộ từ nhỏ sẽ vô hình giúp con biết cách tự lý giải logic và thích hợp. Chính vì thế, trong giai đoạn này, ba mẹ cần điều chỉnh và lựa chọn cách sử dụng ngôn ngữ của mình sao cho phù hợp. 

Tư duy sáng tạo

Từ 3-4 tuổi, khả năng khái quát hóa được hình thành và phát triển mạnh mẽ nhất thông qua các hoạt động của con, đặc biệt la vui chơi. Chính vì thế, ba mẹ cần lựa chọn các trò chơi phát triển tư duy cho bé, luyện cho bé khả năng khái quát hóa cùng khả năng ngôn ngữ. 

Ba mẹ có thể học hỏi phương pháp này trong cách dạy con của người Nhật bằng việc thay đổi các loại đồ chơi. Thay vì các loại đồ chơi thông thường ba mẹ nên chuẩn bị các loại đồ chơi đòi hỏi con tìm tòi, khám phá và suy nghĩ như chơi lắp ráp, phân loại… Bên cạnh đó, các hoạt động ngoài trời cũng được khuyến khích như vẽ tranh, đu xà đơn, vẽ tranh, đánh đàn, xe đạp 3 bánh… Ba mẹ hãy khuyến khích bé vận dụng sức sáng tạo của mình để phát minh và sáng tạo nên những trò mới.

Dạy con biết cách phát triển bản thân

Khuyến khích con bộc lộ năng lực và phát triển bản thân chính là yếu tố quan trọng tiếp theo trong cách dạy con của người Nhật.

Phát triển các giác

Ngay từ khi còn nhỏ, ba mẹ Nhật Bản đã chú trọng vào việc giúp con phát triển các giác quan. Đây là thời điểm tốt nhất để rèn luyện cho con, cũng là nền tảng vô cùng quan trọng để con phát triển toàn diện khi lớn lên. 

• Phát triển thị giác: Ngay từ lúc mới sinh, người Nhật thường đặt con trong căn phòng được trang trí với nhiều màu sắc hấp dẫn. Trẻ dưới 1 tháng tuổi được mẹ cho quan sát những vật màu đen, trắng kẻ sọc hay các ô caro đen trắng, 3 phút mỗi ngày, liên tục trong một tuần. Điều này cũng phát huy khả năng tập trung của bé từ 5 giây tăng lên 60-90 giây. Sự tập trung cao độ chính là nền tảng của việc học ở trẻ sau này. 

• Phát triển xúc giác: Trong khi con bú, mẹ giúp con định vị trên, dưới, trái, phải bằng cách không đặt ngay núm vú vào miệng con mà chạm vào cằm, vào mũi, vào má bé trước. Từ đó, bé sẽ dần học được phản xạ và xác định chính xác vị trí của nơi cần bú. Ngoài ra, mẹ cũng nên nắm tay con khi bú để con biết cách cầm nắm. Khi con lớn hơn, hãy để con tiếp xúc với các loại đồ chơi an toàn giúp xúc giác phát triển.

• Phát triển thính giác: Để thính giác của con được rèn luyện nhạy bén, mẹ cần thường xuyên trò chuyện với bé, khi cho bé ăn, thay tã, khi tắm cho bé, hay trước khi đi ngủ. Trong mỗi hành động, mẹ cần giới thiệu cho trẻ về sự vật, hiện tượng đó. 

• Phát triển vị giác: Nhúng khăn xô cùng với một ít nước lạnh, nước ngọt, nước mặn và nước chua và cho bé thử lần lượt. Đây là một cách rèn luyện vị giác rất tốt cho trẻ.

• Phát triển khứu giác: Để con ngửi hương thơm của nhiều loại hoa khác nhau, dần dần con sẽ quay đầu về phía có các mùi thơm. Càng cho con tiếp xúc với nhiều loại mùi thơm khác nhau, khứu giác của con sẽ càng có cơ hội phát triển tốt.

Khuyến khích con lựa chọn, bày tỏ suy nghĩ

Một trong những thành công lớn trong nền giáo dục của Nhật Bản là sự nhất quán, kết hợp hiệu quả giữa gia đình và nhà trường, xã hội. Bên cạnh các kiến thức khoa học, những giờ học ngoại khóa bổ ích diễn ra thường xuyên là điều đáng chú ý tại đất nước này! 

Làm bánh, ngày hội thể thao, những sự kiện cộng đồng, những lễ hội được tổ chức qua đêm, các buổi giao lưu,  đền chùa, các buổi triển lãm, cắm trại qua đêm… là những trải nghiệm thú vị mà trẻ em Nhật Bản được trải nghiệm từ nhỏ. Những hoạt động này giúp các em được rèn luyện sự tự tin, lòng dũng cảm và sự tự lập. 

Khen hành vi cụ thể của con

Ba mẹ Nhật Bản không ngại khen con, họ luôn khen ngợi mỗi khi con làm tốt một việc cụ thể nào đó. Khi trẻ được khen ngợi một cách cụ thể, con sẽ cố gắng hết khả năng để làm tốt việc đó ở những lần tiếp theo. Lời khen cụ thể từ ba mẹ sẽ giúp tạo động lực cho con một cách hiệu quả trong cách dạy con của người Nhật. 

Dạy con sự công bằng và tôn trọng mọi người

Ba mẹ Nhật Bản sẽ luôn dạy con sự tôn trọng, bình đẳng và công bằng trong việc đối xử với người khác. Trong những năm đầu đời, các con sẽ được dạy về những giá trị sống chung trong xã hội. Đặc biệt, trẻ em Nhật Bản luôn được dạy nguyên tắc đối xử công bằng với tất cả bạn bè, tôn trọng người lớn tuổi. 

Chẳng hạn, hành động cúi chào 90 độ luôn là một nét đẹp trong văn hóa giáo dục của ba mẹ Nhật Bản rèn luyện cho con ngay từ khi còn bé. Được sinh ra tại một đất nước có nét văn hóa và xu hướng thời trang độc đáo so với phần còn lại của thế giới, trẻ em Nhật Bản luôn biết cách tôn trọng sở thích và quyền riêng tư của người khác. Tất cả những ngành nghề đều được trân trọng và tất cả mọi người đều được đối xử công bằng như nhau. 

Tại các trường mầm non của Nhật, các bé sẽ được thực hành tự gieo hạt, chăm sóc cây, thu hoạch quả một cách tự lập. Qua đó, trẻ biết quý trọng lao động và hiểu được sự vất vả của các bác nông dân.

Không chỉ trích sai lầm của con trước mặt mọi người

Giữ thể hiện cho con cũng là cách phụ huynh giữ thể diện cho bản thân mình. Trong cách dạy con của người Nhật Bản, ba mẹ luôn là tấm gương để con noi theo và thể hiện những hành vi nơi công cộng. Những cuộc hội thoại riêng tư luôn đạt được hiệu quả thay vì quát tháo kìm hãm con giữa đám đông, trước mặt mọi người.

Đặc biệt, ba mẹ Nhật Bản luôn hạn chế chỉ trích, quy chụp con như “Con thật lười biếng” hay “sao con hư thế”, bởi họ luôn hiểu tâm lý của trẻ con dưới góc độ khoa học. Những lời lẽ tiêu cực để mắng dạy con chỉ khiến tình hình thêm nghiêm trọng, đi ngược lại mong muốn của ba mẹ. 

Các nhà tâm lý trẻ em trên toàn thế giới khuyên rằng: Ba mẹ chỉ nên trừng phạt hành vi sai lệch của con chứ không nên trừng phạt con. Các hình phạt nghiêm khắc không được khuyến khích và nguyên tắc dạy trẻ trong cách dạy con của người Nhật là làm mẫu, lặp đi lặp lại để con tự ghi nhớ và tự sửa sai.

Tích cực vận động

Bên cạnh việc tập trung phát triển trí tuệ, người Nhật cũng rất chú trọng đến việc giáo dục con rèn luyện thể chất. Ngay từ khi con chào đời, ba mẹ đã lưu ý giáo dục con một cách toàn diện về mọi mặt của sức khỏe: Vận động, đạo lý, kỷ luật và tình cảm. 

Ngay từ lúc 2 tuổi, ba mẹ đã hướng dẫn con đi bộ đều đặn hàng ngày và chia nhỏ khoảng cách tập luyện thành những đoạn đường ngắn 10m, 20m… sau đó tăng dần tốc độ. Ngoài ra, ba mẹ Nhật còn thường xuyên cho con đến công viên, tham gia tích cực những trò chơi tăng cường sức khỏe. Một trí tuệ minh mẫn cùng một cơ thể cường tráng là mục tiêu hướng đến của hầu hết ba mẹ Nhật Bản. 

Xem thêm: 

• Giáo dục sớm cho trẻ: Cẩm nang từ A - Z cho ba mẹ!
• Bật mí cách dạy trẻ 2 tuổi học màu sắc mọi ba mẹ nên biết

Lưu ý quan trọng khi áp dụng cách dạy con của người Nhật 

Những bí quyết trong cách dạy con của người Nhật tuy đơn giản nhưng để áp dụng hiệu quả cần có sự kiên nhẫn và nhất quán từ ba mẹ và gia đình. Để vận dụng tốt các phương pháp này, dưới đây là những lưu ý quan trọng mà ba mẹ nên biết.  

• Dạy con càng sớm càng tốt: Dạy con tự lập và giúp con phát triển trí tuệ, thể lực từ những bước đầu tiên sẽ giúp bé tự hình thành một tư duy tốt và tránh được những khó khăn tại trường học hay khi trường thành. 

• Ba mẹ chính là “giáo viên” quan trọng nhất: Sự phát triển của trẻ trong những năm tháng đầu đời phụ thuộc phần lớn vào sự quan tâm, sự tận tâm của bố mẹ. Đây chính là nền tảng giúp bé phát triển toàn diện trong tương lai. 

• Con cái không phải tài sản của ba mẹ:  Ba mẹ thường áp đặt con với những mong muốn của mình, chẳng hạn như muốn con trở thành một nhạc sĩ, một kỹ sư hay một giáo viên... Nhưng đây chỉ là mong muốn của ba mẹ, hãy tôn trọng những lựa chọn của con. Ba mẹ chỉ nên định hướng hay giúp bé nỗ lực đạt được những thành công trong tương lai.

• Ba mẹ cần kiên trì: Hãy cố gắng và kiên nhẫn tập cho con từ những thói quen nhỏ nhất để ba mẹ đỡ vất vả hơn trong quá trình nuôi con, mang lại hiệu quả tốt. 

Cách dạy con của người Nhật là phương pháp dạy con khoa học, hiệu quả và cần được lan tỏa cho các phụ huynh trên thế giới tham khảo và học tập. Monkey hy vọng rằng, những thông tin trong bài viết này sẽ giúp ba mẹ nuôi dạy con tốt hơn, dễ dàng hơn và giúp bé có một môi trường phát triển toàn diện.