Từ ghép là gì? Định nghĩa, công dụng, phân loại và bài tập (có đáp án)

Từ ghép là gì?

Từ ghép là gì? Từ ghép là loại từ được cấu tạo bằng cách ghép hai hoặc nhiều từ/tiếng có nghĩa lại với nhau, tạo thành một từ có nghĩa mới. Trong đó, các từ/tiếng được ghép có quan hệ với nhau về nghĩa.

Ví dụ: Bàn ghế, nhà cửa, khỏe mạnh, yếu đuối, yêu thương, trời đất, sông nước,...

Công dụng của từ ghép là gì?

Từ ghép được sử dụng rất phổ biến trong tiếng Việt, có vai trò quan trọng trong việc biểu đạt ý nghĩa của câu, đoạn văn. Một số công dụng cụ thể của từ ghép là:

• Cụ thể hóa nghĩa của từ: Từ ghép giúp cụ thể hóa nghĩa của từ, giúp người nghe, người đọc hiểu rõ hơn về sự vật, hiện tượng, khái niệm được nhắc đến. Ví dụ: Từ "cây" (cây cối nói chung) -> Từ "cây xanh" (cây cối có màu xanh).

• Tạo ra những từ mới: Từ ghép giúp tạo ra những từ mới, không có trong từ điển, giúp bổ sung thêm vốn từ vựng của ngôn ngữ. Ví dụ: "mạng xã hội", "trí tuệ nhân tạo",...

• Góp phần làm phong phú vốn từ vựng: Từ ghép giúp góp phần làm phong phú vốn từ vựng của ngôn ngữ, giúp người nói, người viết có thể diễn đạt ý tưởng một cách chính xác và hiệu quả hơn.

Phân loại từ ghép trong tiếng Việt

Phân loại từ ghép là gì trong tiếng Việt? Từ ghép có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, nhưng tiêu chí quan trọng nhất là quan hệ ý nghĩa giữa các thành tố. Theo tiêu chí này, từ ghép được chia thành hai loại chính: Từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập. Ngoài ra, từ ghép cũng được phân thành từ ghép tổng hợp và từ ghép phân loại.

Từ ghép chính phụ

Từ ghép chính phụ là một loại từ ghép trong tiếng Việt được hình thành từ việc kết hợp một tiếng chính, đại diện cho ý nghĩa cốt lõi hoặc ý chính của từ, với một tiếng phụ bổ trợ có chức năng phân loại, sắc thái hóa hoặc mở rộng ý nghĩa cho từ chính. Điều này tạo nên một sự kết hợp giữa ý chính và sắc thái của từ, giúp tạo ra một ngữ nghĩa cụ thể, hạn chế và rõ ràng hơn so với từ ghép đơn thuần.

Ví dụ: Từ ghép "hiền hòa", tiếng chính là "hiền", tiếng phụ là "hòa". Tiếng "hiền" mang ý nghĩa chính của từ, là tính cách hiền lành, dịu dàng. Tiếng "hòa" bổ sung ý nghĩa cho tiếng "hiền", làm rõ nghĩa của tiếng "hiền" là tính cách hiền lành, dịu dàng, hòa nhã.

Từ ghép đẳng lập

Từ ghép đẳng lập là một loại từ ghép trong tiếng Việt được tạo thành từ việc kết hợp hai tiếng có quan hệ bình đẳng về mặt ngữ nghĩa. Trong loại từ ghép này, cả hai thành phần đều mang ý nghĩa riêng biệt và cùng đóng góp vào ngữ nghĩa tổng thể của từ. Tính bình đẳng giữa hai thành phần làm cho từ ghép đẳng lập phong phú và đa dạng, vì mỗi tiếng đều giữ vai trò quan trọng trong việc truyền đạt ý nghĩa.

Mặc dù, đặc trưng của loại từ ghép này là các tiếng đều có nghĩa, tuy nhiên không phải lúc nào các tiếng cũng rõ tiếng cả. Vì lý do đó, chúng ta thường sẽ bắt gặp từ ghép đẳng lập qua 2 trường hợp:

• Các tiếng trong từ đều rõ nghĩa, như: ăn ở (ăn và ở), bố mẹ (bố và mẹ), quần áo (quần và áo), tình bạn (tình và bạn), sách vở (sách và vở),...

• Một tiếng rõ nghĩa, một không rõ nghĩa, như: chợ búa (chợ và búa),...

Từ ghép tổng hợp

Từ ghép tổng hợp trong tiếng Việt là loại từ ghép được hình thành từ việc kết hợp hai tiếng hoặc nhiều tiếng có ý nghĩa riêng biệt để tạo ra một khái niệm hoặc ý nghĩa tổng quát, chung chung hơn so với các từ cấu thành nó. Thông qua việc kết hợp, từ ghép tổng hợp giúp mô tả và định nghĩa các khái niệm, đối tượng hoặc hành động một cách toàn diện, phản ánh tính chất hoặc đặc điểm chung của chúng.

Ví dụ: Từ ghép “phương tiện” với "phương" có nghĩa là cách, phương thức; và "tiện" liên quan đến việc thuận lợi. Từ "phương tiện" mô tả các phương thức, công cụ hoặc cách thức được sử dụng để di chuyển hoặc thực hiện một công việc nào đó.

Các bài viết không thể bỏ lỡ

Câu ghép là gì? Ví dụ & Hướng dẫn đặt câu viết đoạn văn kèm bài tập

Tiếng việt lớp 4 từ ghép và từ láy khác nhau như thế nào? Làm sao phân biệt được?

Cấu tạo từ tiếng Việt và những kiến thức về từ cần nắm rõ

Từ ghép phân loại

Từ ghép phân loại trong tiếng Việt là loại từ ghép được tạo thành để chỉ đến một nhóm hoặc danh mục cụ thể của một sự vật, hiện tượng, đối tượng hoặc hành động. Thông qua việc kết hợp các thành phần ngữ nghĩa, từ ghép phân loại giúp người nghe, đọc nhận biết và phân biệt các đặc điểm, thuộc tính hoặc tính chất đặc trưng của một nhóm cụ thể trong một lĩnh vực nào đó.

Ví dụ: Từ ghép “nước ép cam” với "nước ép" chỉ đến sự lấy nước từ trái cây thông qua quá trình ép; "cam" là trái cây có màu vàng, có hương vị chua ngọt. Từ "nước ép cam" phân loại ra một loại đồ uống được làm từ việc ép nước từ trái cam.

Cách nhận biết từ ghép trong tiếng Việt

Sau khi hiểu rõ về từ ghép là gì, thì nhiều bạn học sinh cũng thắc mắc rằng “Làm sao biết được từ đó có phải từ ghép hay là loại từ khác?”. Chính vì thế, Monkey cung cấp thêm cho bạn các cách đơn giản để nhận biết từ ghép trong tiếng Việt ngay dưới đây:

• Kiểm tra ý nghĩa khi ghép từ: Nếu cả hai từ đơn khi ghép lại với nhau tạo ra một ý nghĩa cụ thể, đó là dạng từ ghép. Hãy tách từng từ và kiểm tra xem chúng có ý nghĩa riêng biệt không. Trong trường hợp chỉ một trong hai tiếng có nghĩa, đó không phải là từ ghép mà là từ láy âm.

• Đảo trật tự các tiếng: Nếu có thể đảo trật tự các tiếng trong từ mà vẫn giữ được ý nghĩa, đó là dạng từ ghép nghĩa. Trong trường hợp đảo mà không tạo ra ý nghĩa, đó là từ láy âm.

• Quan sát từ phức và tiếng gốc: Nhiều từ phức khi tạo thành từ nhiều từ đơn có thể không rõ nghĩa. Tuy nhiên, nếu thấy xuất hiện trong một số từ phức có tiếng gốc khác nhau, thì từ phức này có thể được xem là từ ghép nghĩa.

Từ ghép và từ láy khác nhau ở điểm nào?

Từ ghép và từ láy là hai loại từ phức được sử dụng phổ biến trong tiếng Việt. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa hai loại từ này. Để phân biệt từ ghép và từ láy, ta có thể dựa vào một số tiêu chí sau:

Một số bài tập về "từ ghép" có trong chương trình học

Bài tập 1: Trong các từ sau, hãy xác định đâu là từ ghép và đâu là từ láy: Trong suốt, sâu rộng, ngọt ngào, tiền bạc, nắng ấm, đá gà, chân chính, mơ màng, dầm dề, nước mắt, đêm ngày.

Bài tập 2: Cho đoạn thơ sau:

Ngày nắng sáng, em ra ngoài

Đường quê vắng, tiếng hót líu lo.

Cành cây rụng, lối đi mòn

Bước chân mình, dạo chơi non xanh.

Hãy liệt kê các từ ghép có trong đoạn văn trên.

Bài tập 3: Hãy phân loại các từ sau vào ba nhóm: Từ ghép tổng hợp, từ ghép phân loại, và từ láy. 

Bài tập 4: Trong các cụm từ dưới đây, hãy xác định từ ghép và từ láy: Trắng đen, bắt tay, trò chơi, nước ngọt, một lần, cười nói, ngày đêm, nắng mưa, vui buồn, trái tim.

Xem thêm:

1. [Tổng quan] Trợ từ là gì? Khái niệm, vai trò, phân loại và bài tập có đáp án
2. [Tổng quan] Đại từ là gì? Định nghĩa, phân loại, vai trò và bài tập có đáp án

Bài tập 5: Cho đoạn thơ sau:

Một mình em chợt nhớ anh

Đường vắng lạc bóng một mình buồn.

Ngọn gió thoảng, lá rơi tròn

Tình em rối bời, lòng không yên.

Hãy liệt kê các từ ghép có trong đoạn thơ trên.

Để học và thực hành thêm các kiến thức tiếng Việt căn bản hiệu quả hơn, hãy tham khảo ngay VMonkey, đây là một ứng dụng giúp xây dựng nền tảng tiếng việt vững chắc cho trẻ mầm non và tiểu học đang được phụ huynh Việt Nam tin dùng nhất hiện nay. Với các phương pháp giáo dục hiện đại và đội ngũ phát triển thấu hiểu, tận tâm, đây không chỉ là một phần mềm giáo dục mà còn là một người bạn đồng hành giúp nuôi dưỡng tâm hồn, trí tuệ cảm xúc, phát huy trí tưởng tượng, tăng cường hiểu biết và nhận thức cho trẻ.

Tìm hiểu thêm về ứng dụng VMonkey để có cơ hội nhận ngay ưu đãi lên đến 40% và hàng ngàn tài liệu học tập miễn phí khác NGAY TẠI ĐÂY!

Như vậy, bài viết đã giúp bạn giải đáp câu hỏi “Từ ghép là gì?” một cách chi tiết và đầy đủ nhất. Hy vọng những kiến thức và bài tập mà Monkey cung cấp ở trên sẽ giúp bạn thực hành và nắm vững kiến thức về từ ghép trong tiếng Việt dễ dàng hơn.