Phép liên kết: Ôn thi phần Đọc - Hiểu THPT Quốc Gia môn Ngữ Văn

Phép liên kết là gì?

Phép liên kết là phương thức sử dụng các từ ngữ, cụm từ để kết nối các câu, các đoạn văn với nhau một cách logic, tạo nên sự mạch lạc, liền mạch cho văn bản. Nhờ phép liên kết, người đọc có thể dễ dàng nắm bắt ý nghĩa, nội dung mà tác giả muốn truyền tải.

Hiện nay, trong chương trình ngữ văn phổ thông, các phép liên kết phổ biến và thường xuất hiện trong kỳ thi THPT Quốc Gia môn Văn gồm: phép lặp từ, phép liên tưởng (đồng nghĩa/trái nghĩa), phép thế, phép nối. Cùng Monkey tìm hiểu khái niệm và cách xác định phép liên kết ngay sau đây nhé!

Phép lặp từ ngữ

Phép lặp từ ngữ là biện pháp tu từ sử dụng một từ ngữ, cụm từ hoặc câu được lặp lại nhiều lần trong văn bản nhằm tạo sự liên kết, nhấn mạnh hoặc tô điểm cho nội dung được thể hiện. Phép lặp này mang tính nghệ thuật cao, khác biệt với lỗi lặp từ do vô ý.

Tác dụng của phép liên kết lặp từ:

• Nhấn mạnh nội dung: Phép lặp từ ngữ giúp tác giả nhấn mạnh những ý tưởng, thông điệp quan trọng mà họ muốn truyền tải đến người đọc.

• Tạo sự liên kết: Phép lặp từ ngữ giúp liên kết các câu, đoạn văn với nhau, tạo nên một thể thống nhất cho văn bản.

• Tô điểm cho câu văn: Phép lặp từ ngữ giúp câu văn trở nên sinh động, giàu sức biểu cảm hơn.

Cách xác định phép liên kết lặp từ:

• Từ ngữ lặp lại: Dấu hiệu dễ nhận biết nhất của phép lặp là sự xuất hiện nhiều lần của cùng một từ, cụm từ hoặc câu trong văn bản.

• Vị trí lặp lại: Từ ngữ lặp lại có thể xuất hiện ở đầu câu, cuối câu, giữa câu hoặc xen kẽ nhau.

• Mục đích lặp lại: Cần phân biệt phép lặp do chủ ý nghệ thuật của tác giả với lỗi lặp từ do bất cẩn.

Phép liên tưởng (đồng nghĩa/trái nghĩa)

Phép liên tưởng (đồng nghĩa/trái nghĩa) là biện pháp tu từ sử dụng các từ ngữ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ ngữ đã xuất hiện trước đó nhằm tạo sự liên kết, làm cho ngôn ngữ thêm phong phú, ấn tượng và thể hiện sự sáng tạo của tác giả.

Tác dụng của phép liên tưởng:

• Làm cho ngôn ngữ thêm phong phú, sinh động: Phép liên tưởng giúp tránh lặp lại từ ngữ, tạo nên sự đa dạng, phong phú trong cách diễn đạt, giúp cho văn bản thêm sinh động và hấp dẫn.

• Nhấn mạnh hoặc đối lập ý tưởng: Việc sử dụng từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa giúp tác giả nhấn mạnh hoặc đối lập các ý tưởng, từ đó làm rõ quan điểm, thái độ của mình.

• Thể hiện sự sáng tạo của tác giả: Phép liên tưởng đòi hỏi người viết phải có vốn từ vựng phong phú, khả năng cảm nhận ngôn ngữ nhạy bén để lựa chọn từ ngữ phù hợp, tạo nên sự độc đáo và sáng tạo trong cách diễn đạt.

Cách xác định phép liên tưởng:

1. Xác định các từ ngữ được sử dụng trong văn bản.

2. Phân tích mối quan hệ nghĩa giữa các từ ngữ đó:

• Từ đồng nghĩa: có nghĩa gần giống nhau, có thể thay thế cho nhau trong một số ngữ cảnh.

• Từ trái nghĩa: có nghĩa trái ngược nhau, thể hiện sự đối lập về mặt ý nghĩa.

3. Xác định xem các từ ngữ có mối liên hệ với nhau về nghĩa hay không. Nếu có, đó là phép liên tưởng (đồng nghĩa/trái nghĩa).

Các bài viết không thể bỏ lỡ

Thao tác lập luận: Ôn thi phần Đọc - Hiểu THPT Quốc Gia môn Ngữ Văn

Phong cách ngôn ngữ: Ôn thi phần Đọc - Hiểu THPT Quốc Gia môn Ngữ Văn

Phương thức biểu đạt: Ôn thi phần Đọc - Hiểu THPT Quốc Gia môn Ngữ Văn

Phép thế

Phép thế là biện pháp tu từ sử dụng các từ ngữ thay thế cho những từ ngữ đã xuất hiện trước đó nhằm tạo sự liên kết, tránh lặp lại và làm cho văn bản thêm gọn gàng, súc tích.

Tác dụng của phép thế:

• Rút gọn câu văn, tránh lặp lại: Phép thế giúp thay thế những từ ngữ đã xuất hiện trước đó bằng các từ ngữ có ý nghĩa tương đương, từ đó làm cho câu văn ngắn gọn, súc tích hơn, đồng thời tránh được hiện tượng lặp từ ngữ gây nhàm chán.

• Tăng tính liên kết: Phép thế giúp tạo mối liên kết chặt chẽ giữa các câu, đoạn văn trong văn bản, góp phần làm cho văn bản mạch lạc, liền mạch.

• Nhấn mạnh ý nghĩa: Việc sử dụng từ ngữ thay thế phù hợp có thể giúp tác giả nhấn mạnh ý nghĩa của đối tượng được nhắc đến, từ đó thu hút sự chú ý của người đọc.

Cách xác định phép thế:

1. Xác định các từ ngữ được sử dụng trong văn bản.

2. Phân tích xem có từ ngữ nào được thay thế bằng từ ngữ khác hay không.

3. Nếu có, cần xác định xem hai từ ngữ đó có ý nghĩa tương đương nhau hay không. Nếu có, đó là phép thế.

Phép nối

Phép nối là biện pháp tu từ sử dụng các từ ngữ biểu thị mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các câu, đoạn văn trong văn bản nhằm tạo sự liên kết chặt chẽ, logic, giúp cho văn bản mạch lạc, liền mạch và dễ hiểu hơn.

Tác dụng của phép nối:

• Tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, đoạn văn: Phép nối giúp kết nối các ý tưởng, sự kiện trong văn bản một cách logic, tạo nên một thể thống nhất, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và tiếp nhận thông tin.

• Thể hiện các mối quan hệ ngữ nghĩa phong phú: Phép nối giúp thể hiện các mối quan hệ ngữ nghĩa đa dạng như quan hệ thời gian, quan hệ nguyên nhân - kết quả, quan hệ tương phản, so sánh,... từ đó giúp cho văn bản thêm phong phú và sinh động.

• Nhấn mạnh nội dung: Phép nối có thể được sử dụng để nhấn mạnh những ý tưởng, thông điệp quan trọng, giúp cho người đọc dễ dàng tiếp nhận và ghi nhớ.

Cách xác định phép nối:

1. Xác định các câu, đoạn văn trong văn bản.

2. Phân tích mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các câu, đoạn văn đó.

3. Xác định xem có từ ngữ nào biểu thị mối quan hệ ngữ nghĩa đó hay không. Nếu có, đó là phép nối.

Xem thêm:

1. VMonkey - Ứng dụng giúp xây dựng nền tảng tiếng Việt vững chắc cho trẻ
2. Thao tác lập luận: Ôn thi phần Đọc - Hiểu THPT Quốc Gia môn Ngữ Văn

Ôn thi THPT Quốc Gia với các bài tập về phép liên kết

Bài 1: Chỉ ra tính liên kết hình thức của các đoạn trích sau:

a. “Người con trai ấy đáng yêu thật, nhưng làm cho ông nhọc quá. Với những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh. Và về những điều anh suy nghĩ trong cái vắng vẻ vời vợi hai nghìn sáu trăm mét trên mặt biển, cuồn cuộn tuôn ra khi gặp người. Những điều suy nghĩ đúng đắn bao giờ cũng có những vang âm, khơi gợi bao điều suy nghĩ khác trong óc người khác, có sẵn mà chưa rõ hay chưa được đúng.” (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

b. “Tết năm nay là sự chuyển tiếp giữa hai thế kỉ, và hơn thế nữa, là sự chuyển tiếp giữa hai thiên niên kỉ. Trong thời khắc như vậy, ai ai cũng nói tới việc chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, thiên niên kỉ mới. Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất. Từ cổ chí kim, bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. Trong thế kỉ tới mà ai ai cũng thừa nhận rằng nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ thì vai trò con người lại càng nổi trội.” (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)

Bài 2: Tìm các phép liên kết có trong các đoạn trích sau:

a, “Một anh thanh niên hai mươi bảy tuổi! Đây là đỉnh Yên Sơn, cao hai nghìn sáu trăm mét. Anh ta làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu.”

b, “Tôi ngẩng cao đầu mới thấy tuổi của bà; chứ cứ nhìn bà chặt củi, nhổ sắn, nhìn bà đứng, bà đi thì không ai biết bà đã gần bảy mươi. Bà làm nhanh, đi nhanh, lưng thẳng. Bà không hút thuốc lào như u tôi, không ăn giầu.”

c, “Có cây lược anh càng mong gặp con. Nhưng rồi một chuyện không may xảy ra. Một ngày cuối năm năm mươi tám- năm đó ta chưa võ trang- trong một trận càn của quân Mĩ - ngụy, anh Sáu bị hi sinh. Anh bị viên đạn của máy bay Mĩ bắn vào ngực.”

Như vậy, bài viết đã cung cấp cho bạn kiến thức tổng quan về phép liên kết, cũng như cách xác định chúng trong một đoạn văn đoạn thơ. Hy vọng với những thông tin mà Monkey đã chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn dễ dàng ôn tập và đạt được điểm cao trong kỳ thi Ngữ Văn THPT Quốc Gia sắp tới!